Amerika'nın baskıları ve Avrupalıların KOEP karşısındaki zayıf siyasetleri

ABD başkanı Trump'ın KOEP nükleer anlaşmada kalmasını sağlamak bahanesiyle bazı Avrupa ülkelerinin İran'a karşı yeni yaptırım paketi hazırlanması yönündeki girişimleri Avrupalılar ve Amerika'nın KOEP nükleer anlaşma karşısındaki çelişkili tutumuna yeni boyut kazandırmıştır.

Avrupalılar KOEP anlaşmasını korumaya çalışıyorlar ama onun bedelini İran'ın ödemesini istiyorlar.

Fransa dahil Avrupa'nın bazı ülkeleri, KOEP nükleer anlaşmasını ekonomik kazanç yönünden değerlendirmekte olup bunun için de şimdiye kadar bu anlaşmaya destek vermişlerdir. Amerikan yönetiminin nükleer anlaşma karşıtı tutum ve siyaseti karşısında Avrupalılar bu konuda Amerika ile fikir birliği içinde olmadıklarını göstermek istemişlerdir ancak bununla birlikte Avrupa ülkeleri arasında bu konuda tam bir ittifak ve görüş birliğinin var olduğunu söylemek de mümkün değil.

Bu arada İran Meclis Milli Güvenlik ve Dış Politikalar Komisyonu Başkanı Alaaddin Burucerdi, İngiltere, Almanya ve Fransa'nın ABD'yi nükleer anlaşmada tutmak için İran'ın füze programına karşı yeni yaptırımlar uygulama kararına tepki göstererek, “Avrupalı ülkeler ABD’yi mennun etmek amacıyla İran’a yönelik yaptırımlar uygularsa bu adım ABD’nin baskıları altında zafiyetlerini gösteren en kötü yöntem olacaktır” dedi.

Brurucerdi, “28 ülkeden oluşan Avrupa Birliği her zaman kritik kararlar alma yeteneğine sahip olmadığını göstermiştir” değerlendirmesini yaptı.

Uluslararası meseleler uzmanı Diyako Hüseyni de Avrupalıların İran'ın füze meselesinde Amerika'nın siyasetlerine benimseme çizgisine yaklaştıklarına temasla şöyle diyor:

"...Avrupalılar İran'ın füze programının bölge ülkeleri için bir tehdit oluşturduğu hususunda Amerikalılar ile aynı görüşü paylaşmaktalar ancak bu meseleye karşı nasıl bir tavır sergilenmesi konusunda anlaşmazlık içindeler..."

Diğer yandan Amerika kongresi üyelerinden bazıları Avrupalıların KOEP konusunda bir tevafuk ve görüş birliğine girmemeleri durumunda Amerikan başkanı Trump'ın Mayıs ayında muhtemelen nükleer anlaşma KOEP'ten çıkacağını belirtmekteler.

ABD'li TV kuruluşu CBC'e röportaj veren Cumhuriyetçi Senatör Bob Corker, ABD Başkanı Donald Trump'ın, İran'la Mayıs 2015'te imzalanan nükleer anlaşmadan geri çekilmesini beklediğini söyledi.

İran anlaşmasının Mayıs ayında tekrar gündeme geleceğini belirten Corker, "anlaşmanın uzayacağı hissedilmiyor" açıklamasını yaptı.

Burada söz konusu  olan temel bir soru şudur ki Acaba Donald Trump Avrupa ülkeleri üzerindeki baskıyı artırmak suretiyle  İran'dan azami puan almak ve en az puan vermek peşinde mi?

Nitekim İran İslam Cumhuriyeti Milli Güvenlik Konseyi Sekreteri Ali Şemhani, İran’ın uygun zamanda ve uygun şekilde Amerika’nın Kapsamlı Ortak Eylem Planını (KOEP) çiğnemelerine cevap vereceğini ve KOEP ile ilgili yeni yorumu kabul etmeyeceğini söyledi.

Umman Dışişleri Bakanı ile Tahran’da görüşen Şemhani, İran'ın savunma ve füze programı ve kabiliyetlerinin caydırıcı amaçlı olduğunu, ulusal güvenlik gereksinimleri uyarınca ciddiyetle devam ettiğini ve siyasi ve medyatik propagandaların üzerinde etkili olmayacağını kaydetti.

Anlaşıldığı kadarıyla Amerika'nın şu ana kadar tam olarak idrak edemediği şey şudur ki doğrudur İran KOEP'in korunması yönünde çaba harcayacak ama bu her ne pahasına olmayacaktır.

Unutmamak  gerekir ki İran nükleer görüşmeler esnasında anlaşmaya varılması için daha fazla esneklik göstermiştir. Daha fazla puan vermek etkili olsaydı, İran bu esnekliklerinden dolayı şimdi daha fazla çıkar elde etmesi gerekirdi. Halbuki şimdi durum bundan ibaret değil.