Mogherini'nin Bercam'ı koruma vurgusu ve AB'nin çelişkili tutumu
AB dış siyaset sorumlusu Federica Mogherini dün AB Dışişleri Konseyi oturumu öncesi yaptığı açıklamada Bercam nükleer anlaşmanın korunmasının Avrupa için hayati önem taşıdığını belirterek, AB dışişleri bakanlarının bir kez daha Bercam nükleer anlaşmasındaki sorumluluklarını vurgulayacağını belirtti. Mogherini İran'ın Bercam nükleer anlaşmasındaki yükümlülüklerine tamamen bağlı olduğunu açıkça belirterek, UAEA'nın bu konuyu 11 kez onayladığını ifade etti.
Mogherini birkaç açıdan AB'de uluslararası Bercam nükleer anlaşmanın korunması zaruretine vurgu yapıyor. Her şeyden önce Bercam Avrupa açısından onların siyasi ve diplomasi alanında soğuk savaş dönemi ardından kazandığı büyük başarılardan biridir. Diğer yandan AB Bercam nükleer anlaşması ile İran nükleer çalışmalarına kısıtlama getirerek, İran tarafından askeri nükleer programların engellendiğini düşünmektedir. Son olarak da Bercam dünyanın diğer sorunları ve özellikle K. Kore krizi konusunda bir çözüm modeli olabiliyor. Üstelik Bercam nükleer anlaşması AB'nin İran ile ticari ve ekonomi ilişkilerin tekrar başlamasına sebep olduğundan Avrupa ülkeleri Ortadoğu'da önemli bir ülke sayılan İran ile kazandıkları ekonomi fırsatları kolaylıkla kaybetmek istemiyorlar.
Fakat diğer yandan Avrupalılar, Bercam nükleer anlaşmasında bazı maddeleri değiştirmek veya başka maddeler eklemek bağlamında ıslah edilmesi için Amerika tarafından artan baskılarla karşı karşıya bulunuyorlar. Beyaz Saray'a girmeden önce Bercam nükleer anlaşmanın sıkı muhaliflerinden olan Amerika başkanı Donald Trump 12 ocak 2018 tarihinde Bercam nükleer anlaşmada değişiklik yaparak sözde eksiklerini tamamlamak ve hatalarının giderilmesi için tanıdığı sürenin sonunda İran'a karşı nükleer yaptırımları askıya alma sürecini uzatmayacağı ve Bercam nükleer anlaşmadan çekileceği tehdidinde bulundu. Süre 12 mayıs tarihinde sona eriyor.
Siyasi konular uzmanı Richard Sokolsky'nin belirttiğine göre Amerika başkanı Bercam nükleer anlaşmadan ayrılmak ve İran'a karşı bölgede yeni siyasetlerinin açıklamasında gerçekçi ve stratejik hedefleri yoktur.
Bu konu Avrupalıları bir çözüm yolu bulmaya zorladı. Bu bağlamda İngiltere, Fransa ve Almanya, İran'ın füze programı ve ayrıca İran'ın Suriye'deki rolü ile ilgili İran karşıtı yeni yaptırımları uygulamak önerisinde bulunmaları bekleniyor. Onlar bu şekilde Tahran'dan bu iki konuda imtiyaz koparmaya ve böylece Washington'un Bercam nükleer anlaşmadan ayrılmasını engellemeyi umut ediyorlar.
Buna rağmen bu konuda da Avrupa ülkeleri arsında görüş birliği bulunmuyor. Mogherini'nin belirttiğine göre hali hazırda nükleer olmayan konularda İran ile ilgili bazı yaptırımlar uygulanmaktadır fakat yeni yaptırımlar konusunda daha hiçbir karar alınmamıştır.
Fakat Avrupa yine de Bercam nükleer anlaşmanın korunması için Washington ile görüşmelere devam ediyor. Almanya dışişleri bakanı Heiko Maas Bercam nükleer anlaşmanın korunması önemine vurgu yaparak bu bağlamda Britanya ve Fransa ayrıca Amerikalı ortakları ile çalışmalar ve görüşmelerin devam ettiğini söyledi.
AB'nin Bercam nükleer anlaşmaya verdiği tüm desteklere rağmen bu Birlik yine de İran ile ilgili diğer konularda az çok negatif tutuma sahiptir. Nitekim Avrupa Konseyi 12 nisan tarihinde İran'da insan hakları ihlali olarak tabir ettiği durumdan dolayı Tahran'a karşı yaptırımlarını bir yıl daha uzattı. Brüksel'in bu hareketi, AB'nin İran karşıtı dostça olmayan tutumunu gözler önüne seriyor.
Buna rağmen İran, BMGK 5 daimi üyesi olan Rusya, Amerika, Çin, Fransa ve İngiltere ile Almanya'dan oluşan 5+1 grubu ile imzaladığı uluslararası Bercam nükleer anlaşmada belirtilen sorumluluklarına bağlı olduğunu belirterek, Bercam anlaşmasında, Avrupalılar tarafından İran'ın bölgesel siyasetleri veya füze konusu ile ilgili olarak her türlü değişiklik veya reform talebini kabul etmeyeceğini, Bercam anlaşmasının İran çıkarlarını sağladığı müddetçe anlaşmada kalacağının altını önemle çizmektedir. /
