Mogherini’den SPV’nin Yakın Gelecekte Uygulanmasına Vurgu Yapması
Amerika’nın 8 Mayıs 2018’de İran ile yapılan Bercam Nükleer Anlaşmasından çekilmesi bu uluslararası anlaşmaya taraf olan 4+1 grubu çerçevesinde toplanan diğer ülkelerin sert bir şekilde karşı çıkmaları ile karşılaştı.
Amerika’nın 8 Mayıs 2018’de İran ile yapılan Bercam Nükleer Anlaşmasından çekilmesi bu uluslararası anlaşmaya taraf olan 4+1 grubu çerçevesinde toplanan diğer ülkelerin sert bir şekilde karşı çıkmaları ile karşılaştı.
Bu doğrultuda Almanya, Fransa ve Britanya’dan oluşan Avrupa Troykası ve Avrupa Birliği de Bercam Nükleer Anlaşmasının Batılı tarafları olarak bu uluslararası anlaşmayı dünya barışı ve güvenliği için önemli bir kazanç olarak değerlendirmiş ve İran’ın bu anlaşmaya bağlı kalmasının sürdürülmesinin önemli olduğuna vurgu yapmışlardır.
Bu sebepten dolayı Avrupa Birliği, Amerika’nın İran’a yönelik yaptırımlarının etkisini azaltmak için onayladığı Engelleme Mevzuatı ve İran ile ticari ve mali ilişkilerin devam etmesi için öngörülen SPV adı ile bilinen özel mali sistemi devreye sokmaya çalışıyor. Amerika’nın İran’a karşı yaptırımlarının yeni etabının 5 Kasım 2018’de başlamasına rağmen Avrupa Birliğinin öngördüğü SPV mali sistemi hala uygulama aşamasına geçmemiştir.
Bu mesele ise İran’ın uyarılarına sebep olmasının yanı sıra Avrupa Birliği makamlarının tepki göstermelerine de yol açmıştır. Bu doğrultuda Avrupa Birliği Dış Siyaset Temsilcisi Federica Mogherini Pazartesi günü Avrupalı ülkeler dışişleri bakanlarının Brüksel toplantısından sonra SPV özel mali sisteminin hazır olduğunu ve yakın gelecekte uygulanacağını bildirdi.
Mogherini bu mali sistemin gelecek haftalar içerisinde yıl sonu gelmeden uygulamaya geçeceğini beklediğini ve bu sistemin İran ile ticari ve ekonomik ilişkileri destekleyici bir strateji oluşturacağına vurgu yaptı. SPV özel mali sistemi İran ve Avrupa Birliği arasındaki ithalat ve ihracat alanında mali ve ticari bir aracılık sistemi olarak hizmet verecek. Ayrıca bu sistemin İran ile ticaret yapmak isteyen başka ülkeler tarafından da kullanılabileceği için imkanlar sağlanmıştır.
Avrupa Birliğinin SPV sistemini uygulaması aslında Avrupa’nın Bercam Nükleer Anlaşması’nın korunmasına yaptığı vurgu çerçevesinde değerlendirmek lazım. Nitekim Avrupa Birliği ülkeleri dışişleri bakanlarının son toplantısında da Bercam Nükleer Anlaşmasının önemine vurgu yapılarak bu uluslararası anlaşmasının korunması da oybirliği ile istenmiştir.
Mogherini’nin dediğine göre İran bu uluslararası anlaşmadan doğan bütün yükümlülüklerini yerine getirmiş ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun İran’ın nükleer faaliyetleri ile ilgili 14 raporu da bu bağlı kalmayı doğrulayıcı niteliktedir.
İşte bu nedenden dolayı Amerika’nın İran’a karşı Ağustos ve Kasım 2018’de iki etaplı yaptırımlar uygulamasına rağmen Avrupa Birliği İran’ın SPV özel mali sistemi gibi yaptırımları iptal eden avantajlardan yararlanması gerektiğine bağlı kalacağına vurgu yapmıştır.
İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakan Yardımcısı da son zamanlarda bu özal mali sistemin uygulanmaya hazır olduğu haberini vermişti.
Irakçi bu konu ile ilgili şöyle bir açıklama yapmıştı:” Avrupa Birliğinin özel mali sistemi-SPV ile ilgili yeni tasarlamalar yapılmaktadır.”
Görünen o ki İran’ın SPV’nin acil bir şekilde uygulanması gerektiğine dair uyarıları etkili olmuştur. Avrupa ve Amerika arasındaki ihtilafların özellikle de Bercam Nükleer Anlaşması konusunda görüş ayrılıklarının yaşandığı bir ortamda SPV sisteminin uygulanması Avrupa’nın bağımsızlığının göstergesi ve Amerika’nın tek taraflılığına uygun bir cevap olarak değerlendirilebilir.Gerçekte Washington’un İran aleyhine yaptığı yaptırımların devam etmesi Avrupalıların Amerika Başkanı Donald Trump’ın tek taraflı ve zorba siyasetleri ve girişimlerine karşı daha sert ve ciddi tepkiler koymaları gerektiğini gözler önüne sermektedir. İşte tam da bu doğrultuda Avrupalılar Bercam Nükleer Anlaşmasının korunmasına hala vurgu yapmaktadırlar. Kuşkusuz SPV sisteminin uygulanması Avrupa Birliğinin Amerika’nın İran aleyhindeki yaptırımların etkisinin azaltılması ve Bercam Nükleer Anlaşmasının korunmasına dair vaatlerinin
