AB'nin İran ile UAEA arasındaki teknik anlaşmasının uzatılmasını sıcak karşılaması
AB Dış Politika Yüksek Temsilci Yardımcısı Enrique Mora, İran ile UAEA'nin teknik alanında işbirliği anlaşmasını bir ay uzatmasını "iyi bir haber" niteleyerek, memnuniyetle karşıladı. Mora bu bağlamda attığı tweette, bu anlaşmanın Viyana'da anlaşmanın sağlanması için daha fazla ortam sağlayacağını belirtti.
UAEA Genel Sekreteri Rafael Grossi dün düzenlediği basın toplantısında, İran ile Ajans arasında imzalanan anlaşmanın 24 haziran 2021 tarihine kadar bir aylığına uzatıldığını duyurdu.
Grossi, bu anlaşmanın 3 ay önce Tahran'da varılan ikili geçici teknik anlaşması ile ilgili olduğunu belirtti.
UAEA Genel Sekreteri, muhtelif mekanlarda teknik cihazlarınca toplanan verilerin depolanacağını ve üzerinde anlaştıkları denetim faaliyetleri ve cihazların bir ay daha devam edeceğini kaydetti.
Geçtiğimiz sene İslami Şura Meclisi, İran hükümetini, Tahran'a karşı yaptırımların kaldırılmaması halinde UAEA'nin ek protokol çerçevesinde İran'daki denetim faaliyetlerini askıya almakla yükümlü kılan kararı onayladı.
Bu doğrultuda, Tahran tarafından bu denetimlerin son tarihi olarak 22 mayıs 2021'e kadar 3 aylık bir mühlet Ajans'a verildi.
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Viyana'daki görüşmelerde İran heyetine başkanlık eden Seyyid Abbas Irakçi, İran ile Ajans arasındaki geçici anlaşmanın bir ay daha uzatılmasına ilişkin yaptığı açıklamada, İran hükümetinin UAEA'ya verileri en fazla bir ay daha kayıt altına almaya devam etmesine izin vermesinin meclisin kararına aykırı olmadığını belirtti.
Irakçi, Viyana görüşmelerinde ilerleme kaydedilmesi halinde, İran ile UAEA arasında teknik anlaşmasının bir ay daha uzatılabileceğini daha önce bildirmiştir.
İran ile Ajans arasında yapılan yeni anlaşma, İran ile ABD arasında 4+1 Grubu arabuluculuğuyla Viyana'da Nükleer Anlaşma Ortak Komisyonu toplantıları çerçevesinde bir anlaşma sağlanması için daha fazla fırsat verme çerçevesinde gerçekleşmiş oldu.
Nükleer Anlaşma Ortak Komisyonu'nun son toplantısının ardından yayınlanan haberlere göre, ABD'nin yaptırımlarının iptali ve İran'ın kendi yükümlülüklerine geri dönmesi konusunda kayda değer ilerleme sağlanmıştır. Irakçi, nükleer anlaşmanın yeniden canlandırılmasına ilişkin görüşmeler hakkında yaptığı açıklamada, ABD'nin anlaşmaya dönmesine dair bazı emarelerin görüldüğünü, ancak müzakerelerin daha sona ermediğini, tüm yaptırımların kaldırılması halinde, İran'ın de kendi yükümlülüklerine döneceğini kaydetti.
AB'nin İran ile Ajans arasındaki anlaşmanın bir ay daha uzatılmasını sıcak karşılaması, daha ziyade Brüksel'in Viyana'daki müzakerelerin sonuç vermemesi ve sonunda nükleer anlaşmanın yok olmasına ilişkin endişesinden kaynaklanıyor.
Bu endişeler daha ziyade Almanya, Fransa ve İngiltere'den oluşan E3 ülkeleri dahil Avrupalılar'ın güvenlik, ekonomik ve siyasi menfaatleri doğrultusunda anlam kazanıyor.
AB ve E3 ülkeleri defalarca, nükleer anlaşmanın uluslararası ve bölgesel güvenlik ve barışın korunmasında esas rol ifa ettiğine göre, bu anlaşmanın bekasını istiyor ve anlaşmanın korunması için ellerinden geleni yapacaklarını bildiriyorlar.
İranlı uzmanlardan Hasan Behiştipur bu bağlamda şöyle diyor: Avrupalılar, aslında nükleer anlaşmanın yok olmasından endişeliler ve bu anlaşmayı kendi güvenliği ve siyasi çıkarları doğrultusunda görüyorlar.
Buna rağmen Avrupalılar, ABD'nin baskısı ve gereken iradeye sahip olmadıklarından, İran ile özel mali kanal İNSTEX mekanizması dahil nükleer anlaşma uyarınca kendi yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçındılar.
İran da, Avrupalı ülkelerin eylemsizliği yüzünden kendi yükümlülüklerini 5 adımla hafifletmiş oldu.
