Amerika yaptırımlarının İranlı hastaların sağlığı üzerindeki etkisiyle ilgili endişeler

ABD'nin İran'a yönelik sert yaptırımları sadece ekonomik alanı hedef almakla kalmayıp, kapsamlı ilaç ve tıbbi malzeme tedarikini de aksattı. Özellikle Covid-19 salgını sırasında durum çok daha zorlu hale geldi. Nitekim Birleşmiş Milletler son raporunda, İran'a yönelik ABD yaptırımlarının İran'daki bazı hastalarla ilgili olarak insan haklarını ihlal ettiğini vurguladı.

Söz konusu raporda, Amerika’nın yaptırımları sonucu İran’da bazı hastaların ilaç ve tıbbi teçhizata ulaşmalarının çok zor olduğu ve bu bağlamda sorunlar yaşadıklarına atıfta bulunarak, uygulanan yaptırımların bu hastaların insan haklarından ve özellikle sağlık hakkından mahrum bıraktığı ifade edildi.
Son yıllarda Amerika’nın İran’a karşı yaptırım baskıları çeşitli siyasi ve ekonomik alanlarda artmıştır; özellikle BERCAM nükleer anlaşmasından çekilmesi ardından Amerikalı yetkililer yaptırım alanını genişleterek, İran’a daha fazla baskı uygulamaya çalıştılar. Gerçi son yıllarda İranlı yetkililer izledikleri çeşitli siyasetlerle özellikle ülke içi ilerlemeler sayesinde söz konusu eksiklikleri gidermeye çalıştılar, fakat Kovid 19’un pandemi haline gelmesi ve çeşitli tıbbi, ilaç ve tıbbi teçhizat ve aşı konularında İran’ın bu ihtiyaçları giderme alanı daha da kısıtlandı. Bu durum özellikle tedavisi zor ve özel hastaları daha çok etkiledi.
Adalet bakanı uluslararası işler ve insan hakları yardımcısı ve Çocuk Hakları Sözleşmesi Ulusal Konvansiyonu Sekreteri Mahmut Abbasi’ye göre, “son yıllarda kelebek (EB) hastası en az 30 çocuk ilaç sıkıntısı nedeniyle hayatını kaybetti.

Amerika yaptırımlarının İran ilaç pazarı üzerindeki olumsuz etkileri, bazı hastaların ilaç bulmakta ciddi zorluk yaşamasına neden oluyor. Aslında hassas ve önemli ilaçların üretimi için ithal hammadde temini engellenmiştir ve Amerika’nın İran'a yönelik sert yaptırımlarının artması, hammaddelerin ülkeye doğrudan girmesini neredeyse imkansız hale getirdi. Bu konu, laboratuvar kitleri, özel ve kanser hastaları için ilaçlar, tıbbi ekipman ve yedek parçaların eksikliğine yol açmıştır. Bu arada Kovid-19 salgını ve özel tıbbi ekipman ve aşı ihtiyacı da bu sorunu daha da yoğunlaşırdı.

Bu bağlamda eski sağlık bakanı Said Nemeki yaptığı açıklamada, “Amerika’nın zalimane yaptırımları ve İran halkının ilaca ve gıda maddelerine ulaşımını engellemesi, İranlıların sağlığı için ciddi bir tehdit ve insanlığa karşı bir cinayettir”dedi.
Fakat İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, gıda, giyim, barınma, tıbbi bakım ve sosyal hizmetler dahil olmak üzere tüm sağlık ve refah malzemelerine erişim hakkının zaruri biliyor. 
Ancak Amerika, tüm uluslararası hukuka rağmen, ağır yaptırımlar uygulayarak birçok İranlının ilaca ve tedaviye ulaşmasını engelliyor. Gerçi, ABD'li yetkililer her zaman ilaç ve tıbbi malzemenin Amerika  yaptırımlarının bir parçası olmadığını iddia ettiler. 
Fakat  bankacılık yaptırımlarının artması ve İran ile anlaşmaya taraf olan bankalara yaptırım uygulanması, hastaların özellikle de kelebek (EB) hastaların, alması gereken bazı ilaçlar ve malzemelerin İran'a zorlukla girmesine hatta ihracatlarının kesilmesine neden oldu. Örneğin ABD hükümeti, İran'ın nükleer tıp merkezleri tarafından kullanılan tek radyoaktif ilaç tedarikçisini yaptırım listesine aldı. böylece bu firma ile ilgili en az bir milyon hasta sorun yaşamaya başladı.
İran dışişleri bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan bu bağlamda yaptırımların İran’a karşı çık bir terörizm olduğunu ifade etti.
BM’in raporu, Amerika’nın yaptırımları devam ederken, ilaç yaptırımları sayesinde insan haklarının ihlal edildiği bir döneme yayınlandı. Üstelik tüm çabalara rağmen, özellikle bazı hastalar için ilaç ve teçhizat sıkıntısı birçok kişinin hayatını tehdit ediyor. Bu yüzden İran halkına karşı ilaç terörizmi hala Amerikan yönetiminin siyasetlerinin bir parçası sayılıyor./