Pekin ve Moskova'dan Bercam'ın canlanması için ortak çaba

İran İslam Cumhuriyeti'nin Tahran ile 4+1 grubu arasındaki nükleer müzakerelerin 29 Kasım'da Viyana'da yapılacağını açıklamasının ardından Çin Dışişleri Bakanlığı, Pekin'in Rusya ile işbirliği içinde Bercam Nükleer Anlaşmasını canlandırmaya yardımcı olmayı planladığını duyurdu.

Çin hükümeti, İran'ın nükleer programına ilişkin Kapsamlı Ortak Eylem Planı'na ( Bercam)  dönüşün her iki tarafın çıkarına  ve karşılıklı saygıya dayalı olması gerektiğini vurguladı.

İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakan Yardımcısı Ali Bageri, Viyana görüşmelerinin İran İslam Cumhuriyeti'ne yönelik yasadışı ve insanlık dışı yaptırımları kaldırmayı amaçladığını belirtti.

Gerçek şu ki, İran İslam Cumhuriyeti'nin barışçıl nükleer programı, başta Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı olmak üzere ilgili uluslararası kuruluşlar tarafından onaylanmakta ve Ajans İran İslam Cumhuriyeti'nin nükleer faaliyetlerini yakından takip etmekte ve her zaman bu faaliyetlerin barışçıl olduğunu teyit etmiştir.

Ancak Amerika  diğer ülkelerin nükleer programlar izlemesini önlemek için bu alanda nükleer apartheid ve tekel oluşturmaya ve çeşitli suçlamalarla yaptırım gibi araçlar kullanarak bağımsız ülkelerin barışçıl nükleer program izlemesini engellemeye çalışıyor.

İran Dışişleri bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan Amerika’nın esasen BERCAM anlaşmasına geri dönmek gibi ciddi niyeti olmadığını ve mantıksız davranışlarla İran’ı yaşanan olaylardan suçlu göstererek Tahran’a siyasi baskı ve yaptırım politikasını sürdürmeye çalıştığını belirtiyor. Avrupa’nın BERCAM anlaşmasındaki sorumluluklarını yerine getirme konusunda pasifliği ve eylemsizliği ise Amerika’yı tek yanlı siyasetlerini sürdürmede teşvik eden diğer etkendir. Halbuki bizzat Amerika’nın oluşturduğu çıkmazdan BERCAM anlaşmasını kurtarmanın tek mantıklı çözüm yolu, taahhütlerine kayıtsız şartsız geri dönüştür.

Pekin Üniversitesi'nden siyasi meseleler uzmanı J.D.Jıang, İran İslam Cumhuriyeti'nin Amerika'nin Bercam Nükleer anlaşmasından çekilmesine rağmen anlaşmada kaldığına ve her zaman ona bağlı olduğuna, bu nedenle herkes tarafından kabul edilebilir bir çözüm bulunabileceğine inanıyor.

İran İslam Cumhuriyeti nükleer faaliyetleri konusundaki iyi niyetini göstermek için her zaman müzakerelere katılmıştır, ancak ABD ortak çabaları görmezden gelip yaptırımlar uygulayarak Tahran'ı nükleer faaliyetlerini askıya almaya zorlamaya çalışmıştır. Bu yüzden Donald Trump'ın başkanlığı döneminde  Amerika Bercam'dan çekildi ve Tahran'ı kendi zorlayıcı taleplerine teslim ettirmeye çalıştı.

Ancak İran İslam Cumhuriyeti, haktaleb tutumlarını vurgulayarak, barışçıl nükleer faaliyetleri korurken ABD'ye nükleer apartheid'i sürdürerek bağımsız ülkelerin bu alandaki faaliyetlerini engelleyemeyeceğini göstermeye çalışmıştır.

Çin'in eski Tahran büyükelçisi kh.ming de Bercam'ın Batı Asya bölgesinde barışın korunmasında önemli bir rol oynadığına inanıyor. Amerika Nükleer anlaşmaya imza atan diğer tarafları ayrılmaya ikna etmeye çalışsa da, Çin de dahil olmak üzere uluslararası toplum Washington'un bunu yapmasına izin vermedi.

Her halükarda, Çin'in Bercam Nükleer Anlaşmasını canlandırmak için Rusya ile çalışmakta ısrar etmesi, kuşkusuz süreci güçlendirebilir.  Ancak Çin ve Rusya'nın, slogan ve propagandanın ötesinde, barışçıl nükleer faaliyetler de dahil olmak üzere bağımsız devletlerin taleplerini karşılamaya yardımcı olmak için BM Güvenlik Konseyi'nin iki daimi üyesi olarak hareket etmeleri ve ABD baskısına ve zorlayıcı taleplerine direnerek uluslararası alanda tek taraflılığı önlemeleri ve barışçıl nükleer faaliyetlere destek vermeleri bekleniyor.