Umman'ın İran ile ilişkileri çerçevesinde Batı Asya güvenlik düzenindeki konumu
Fars Körfezinin ve Umman Denizi'nin güney bölgesinde bulunan Umman, Batı Asya bölgesinde barışı destekleme doğrultusunda hareket eden bir Arap ülkesidir.
Umman, 300 kilometrekareden fazla bir alana ve yaklaşık 5 milyon nüfusa sahiptir. Umman'ın coğrafi önemi, bölgedeki Suudi Arabistan, BAE, Yemen, İran İslam Cumhuriyeti ve Pakistan dahil olmak üzere bölgedeki beş önemli ülke ile sınır paylaşıyor olmasında yatmaktadır. Bu ortak sınıra rağmen Umman, her zaman bölgesel barış, istikrar ve güvenlik isteyen istikrarlı bir ülke olarak kabul edilmiş ve bu istikamette adımlar atmaya çalışmıştır.
Umman, dış politikada arabuluculuk yapmaya ve bölgesel gerilimleri çözmeye veya azaltmaya yöneldi. Aslında Umman'ın dış politikası, bölgesel ve küresel düzeyde Arap ve Arap olmayan ülkeler arasındaki gerilimi azaltmak için olumlu ve yapıcı tarafsızlığa dayanmaktadır. Bu rolün bir örneği Yemen krizinde görüldü. Umman, son 7 yıldır Yemen'e müdahil grupları ağırlayan ve müzakereleri için ev sahipliği yapan en önemli Arap ülkesidir. Bu süreçte Umman bu krize dahil olan tarafları bir anlaşmaya varmak için çalışmış ve bu yolda da büyük çabalar göstermiştir. Bu bağlamda Umman, Yemen'de geçen Şubat ayından bu yana yürürlükte olan ateşkeste de önemli bir rol oynadı.
Diğer bir nokta ise, Umman'ın dış politikasında her zaman bağımsız bir ülke olmaya ve başka bir ülkeyi takip etmekten sakınmaya ve diğer ülkelere tabi olmamaya çalışmasıdır. Buna göre 2017 yılında Suudi Arabistan, BAE , Bahreyn ve Mısır dahil üç Arap ülkesiyle birlikte Katar ile bağlarını koparıp ülkeye baskı yaptığında, Umman bu politikaya uymadı ve Katar ile bu dört ülke Arap ülkesi arasında arabuluculuk yapmaya çalıştı.
Umman, İran İslam Cumhuriyeti ile ilişkilerinde hiçbir ülkeden etkilenmeden her zaman bağımsız bir politika izlemiştir. Umman, Suudi Arabistan gibi ülkelerden farklı olarak İran İslam Cumhuriyeti'ni Arap ülkelerinin içişlerine bir tehdit veya müdahale olarak değil, bölgede istikrar unsuru olarak görmektedir.
Buna göre 2016 yılında Suudi Arabistan'ın ardından BAE ve Bahreyn gibi ülkeler İran İslam Cumhuriyeti ile ilişkilerini keserken, Umman Riyad'ın politikasını izlemedi. Ayrıca Umman, gerilimi azaltmak için defalarca İran İslam Cumhuriyeti ile ABD arasında arabuluculuk yapmaya çalıştı. Umman hükümeti, İran ile 5+1 ülkeleri arasında Viyana'da devam eden nükleer müzakerelerine çeşitli vesilelerle arabuluculuk yaptı ve şimdi Viyana müzakerelerinin 11 Mart'tan bu yana askıya alınmasıyla, müzakerelerin yeniden canlandırılmasında ve anlaşmaya varılmasında rol oynamaya çalışmayı amaçlıyor.
İran İslam Cumhuriyeti ile Umman arasındaki ilişkilerde karşılıklı saygı her zaman ön planda olmuştur. İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Seyyid İbrahim Reisi'nin geçen Pazartesi günü Umman'a yaptığı ziyarette Umman Kralı Haysem bin Tarık Al-ı Said, her zamanki diplomatik uygulamanın aksine İran Cumhurbaşkanını uçaktan inerken karşıladı. İran İslam Cumhuriyeti'ne saygılarını açık bir şekilde ifade etti. Buna göre Seyyid İbrahim Reisi, Umman Kralı ile yaptığı görüşmede ülkeyi "güvenilir" ve "dürüst" bir komşu olarak nitelendirdi. İki ülkenin bu görüşünden hareketle Seyyid İbrahim Reisi'nin son Umman ziyareti sırasında iki taraf, başta ekonomik ilişkiler olmak üzere ilişkilerin genişletilmesi gereğini vurgulayarak bölgede barış ve istikrar çağrısında bulundu.
