İran'ın Şanhay İşbirliği Örgütü'ne üyelik sürecinin işlemesi

Özbekistan Dışişleri Bakan Vekili Vladimir Narov, İran İslam Cumhuriyeti'nin yükümlülüklerine ilişkin belgenin Semerkand'da düzenlenecek Şanghay İşbirliği Örgütü liderler zirvesinde imzalanacağını bildirdi.

Taşkent yönetiminin yetkilisi, Şanghay İşbirliği Örgütü Dışişleri Bakanları Konseyi toplantısının ardından bu açıklamalarda bulunarak, İran'ın Şanghay İşbirliği Örgütü'ne tam üyeliğinin sağlanması için Semerkand'da düzenlenecek Şanghay Liderler Zirvesi'nde Tahran'ın yükümlülüklerine ilişkin memorandumun imzalanmasının planlandığını kaydetti.

Yapılan planlamaya göre, Şanghay İşbirliği Örgütü Liderler Zirvesi, 15 ve 16 Eylül tarihinde Semerkand kentinde düzenlenecek. İran'ın Şanghay'a tam üyeliği bu zirvenin en önemli gündem maddeleri arasında yer almakta. Geçtiğimiz zirvede İran'ın Şanghay İşbirliği Örgütü'ne tam üyeliği, önemli gündem maddelerinden olmuştur. Pakistan Dışişleri Bakanı  Bilawal Bhutto Zerdari , Taşkent'teki Dışişleri Bakanları Konseyi toplantısında yaptığı açıklamada, İslamabad'ın İran İslam Cumhuriyeti'nin Şanghay İşbirliği Örgütü'ndeki daimi üyeliğini sabırsızlıkla beklediğini belirtti.

İran'ın Örgüte üyelik konusu, Şanghay İşbirliği Örgütü'nün Özbekistan'da düzenlenen toplantısında yeniden gündeme getirilerek ele alınmıştır. Bu bağlamda, Özbekistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Gayret Fazılov yaptığı açıklamada, İran'ın Şanghay İşbirliği Örgütü'ne üyeliğine işaretle, İran'ın üyelik konusunun Semerkand'da  15 ve 16 eylül tarihlerinde Şanghay İşbirliği Örgütü Liderler Zirvesi'nde ele alınarak, ilgili belgelerin imzalanacağını belirtmişti.

Geçtiğimiz sene Duşanbe'de düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü Liderler Zirvesi'nde İran'ın tam üyeliğinin kabul edilmesine ilişkin belgeye imza atıldıktan sonra konuşma yapan İran Cumhurbaşkanı Seyyid İbrahim Reisi, "Bölgesel düzeyde gerçek barış ve iş birliğini sağlamak için birkaç fırsattan biri olan bu önemli ve etkili toplantıya katılmaktan duyduğum memnuniyeti ifade etmeme izin verin. İran'ın daimi üyeliği vesilesiyle tüm üyelere samimi teşekkürlerimi sunuyorum." demişti.

Uluslararası sistemin kutuplaşmaya ve bağımsız devletler lehine gücün yeniden dağılımına doğru değiştiğini belirten Reisi, Şanghay İşbirliği Örgütü'nü ekonomik, siyasi ve demografik değerlere sahip bir örgüt ve küresel çok taraflılık için "itici bir güç" olarak nitelemişti.

İran Şanghay Örgütü'nün geçen eylül toplantısında tam üyelik için ilk adımları atmış olsa da herhangi bir ülkenin Şanghay İşbirliği Örgütü'ne üye olması için 2 sene zamana ihtiyaç duyulmakta. Önceki liderler zirvesine katılanlar, Duşanbe'de 10'larca belgeden müteşekkil paketi imzaladılar. O sıralarda, Şanghay İşbirliği Örgütü liderler zirvesinde imzalanan en önemli belgenin İran'ın örgüte üyelik sürecinin başlatılmasına ilişkin olduğu, bölge medyası tarafından defalarca vurgulandı.

İran'ın üyeliği ile, kuşkusuz Şanghay İşbirliği Örgüt'nün uluslararası prestiji de artmış olacak. Bölge ve dünyada birçok ülke, Şanghay Örgütü'ne üye olmak için çalışmıştır. Örneğin, ABD defalarca Şanghay Örgütü'ne üye olma talebini dile getirmiştir.

İran'ın Şanghay İşbirliği Örgüt'ne üyeliği hakkında uzmanlar, çeşitli görüşlerde bulunmuşlardır. Örneğin Rus uzmanlardan Andre Sidorov, İran'ın üyeliğiyle, Şanghay İşbirliği Örgütü'nün Batı karşısında büyük bir ağırlığa dönüşeceğini, ABD başta olmak üzere Batı'nın hegemoyasını önlemekte başarılı olabileceğini vurguladı.

Şanghay İşbirliği Örgütü, ABD'nin tek kutuplu düzeniyle mücadele etmek doğrultusunda kurulan bir örgüttür. Bu örgüt, gelecekte, İran, Rusya, Çin ve Hindistan gibi yeni güç kutuplarıyla dünyada çok kutuplu düzeninin kurulmasında önemli ve belirleyici rol ifa edecektir.

Bu şartlarda, eğer Asya Kıtasında Şanghay İşbirliği Örgütü'nün kuruluş felsefesi yakınsama ve işbirliği ise, demek ki, İran olmadan bu entegrasyon zinciri tamamlanmış olmayacaktır. Özellikle, Rusya ve Çin başta olmak üzere İran  ile kurulan ilişkiler, Şanghay İşbirliği Örgütü üyeleri için stratejik bir öneme sahiptir.

Kuşkusuz, İran ve Çin, Fars Körfezi bölgesinde birçok ortak ve bazen de stratejik çıkarlara sahipler. Uzmanlara göre, İran, Çin'in Hint Okyanusu ve Fars Körfezi'ndeki konumunu güçlendirebilir. Buna ilaveten, İran, Tayvan meselesi ile ilgili olarak, ABD karşısında stratejik caydırıcı rolünü ifa edebilir./