Dünyanın İlk İnsan Hakları Bildirgesi Nerede Yazıldı?
Pars Today – Tarih boyunca çeşitli medeniyetler, insan hakları ve sosyal adaletin temellerini attıklarını iddia etmişlerdir. Yaygın kanılar bizi Batı medeniyetlerine yönlendirse de bu sorunun cevabı başka bir yerde yatmaktadır.
Hiç düşündünüz mü, “insan hakları” kavramı ilk kez dünyanın neresinde doğdu? Tarih boyunca birçok medeniyet kendisini insan haklarının öncüsü olarak tanıtmıştır. Ancak yaygın inanışların aksine, bu kavramın kökeni Batı değil, Doğu’dur. Pars Today bu yazısında bu soruya yanıt veriyor.
İran
Dünyanın ilk insan hakları bildirgesi İran’da, Büyük Kiros (Kourosh) döneminde (M.Ö. 539) yazılmıştır. Bu bildirge, Kiros Silindiri (Cyrus Cylinder) olarak bilinir ve insan haklarıyla ilgili bilinen en eski yazılı belge olarak kabul edilir. Şu anda Britanya Müzesinde sergilenmektedir.İçeriğiBüyük Kiros, Babil’i fethettikten sonra birçok fatihin yaptığı gibi yakıp yıkmamış, aksine barışçıl bir şekilde halkı özgürleştirmiş ve yeniden inşa çalışmalarına başlamıştır. Bildirgede şu ifadeler yer almaktadır:"Büyük ordum Babil'e barış içinde girdi. Bu toprakların halkına zarar verilmedi… Ben barış için çaba gösterdim. Nabonidus, Babil halkını köleleştirmişti, ama ben köleliği ortadan kaldırdım. Herkesin kendi tanrısına ibadet etmesine izin verilmesini emrettim ve kimsenin bu yüzden zarar görmemesini sağladım. Yıkılmış tapınakları yeniden inşa ettim ve sürgün edilmiş halkları kendi topraklarına geri gönderdim."
Ölçüleri
Kiros Silindiri 22.5 cm uzunluğunda ve 11 cm genişliğindedir. Metin, Akadca dilinde (Akkadian) ve çivi yazısıyla 45 satır halinde yazılmıştır.
Keşfi
Bu tarihi belge, 1879 yılında Hormuzd Rassam liderliğindeki İngiliz arkeologlar tarafından Babil antik kentinde yapılan kazılarda keşfedilmiştir. Araştırmacılar bu kil silindirin M.Ö. 538 yılında, Babil’in fethinden sonra Kiros’un emriyle yazıldığını tespit etmişlerdir. Bildirge, Babil şehrindeki Esagila Tapınağı’nda bulunmuş ve şu anda Londra’daki Britanya Müzesi’nde muhafaza edilmektedir.Küresel ÖnemiKiros Silindiri, tarihteki ilk insan hakları bildirgesi olarak kabul edilmektedir. İçeriğinde yer alan birçok ilke, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nde yansımalarını bulmuştur. Eski BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon, bu bildirgeyi "barış ve adaletin sembolü" olarak tanımlamıştır. 1971 yılında Birleşmiş Milletler bu bildirgenin metnini altı resmi dilde yayımlamış ve bir kopyasını New York’taki genel merkezine yerleştirmiştir.Amerika Bağımsızlık Bildirgesi’nin taslağını hazırlayan Thomas Jefferson, Kiros’un yönetim tarzını anlatan Xenophon’un "Kiros’un Eğitimi" (Cyropaedia) adlı eserinden ilham almıştır. Bu eser, Kiros’un hoşgörü ve adalet temelli yönetim anlayışını anlatır.Adaletin SimgesiBu tarihi belge sadece İran halkı için değil, tüm dünya halkları için adaletin, özgürlüğün ve insan haklarına saygının simgesidir. Kiros Silindiri, İran’ın kadim ve insan merkezli uygarlığının bir kanıtı olarak bugün de dünya halklarına ilham vermeye devam etmektedir.