İsfahan Nasıl İran’ın El Sanatları Merkezi Haline Geldi?
ParsToday – İsfahanlı zanaatkârlar, İran’da yüzyıllardır geleneksel el sanatları olan mine işçiliği, kalem işi ve hatam işi gibi sanatları korumuşlardır.
İran’ın merkezi konumundaki İsfahan Eyaleti, her zaman ülkenin el sanatları başkenti olarak tanınmıştır. Bu eyalette el sanatları sadece hediyelik ya da kültürel miras olarak görülmemekte, aynı zamanda milyar dolarlık bir sanayiye dönüşmüş, birçok istihdam yaratmakta ve ihracat ile turizmi canlandırmaktadır. ParsToday’in PressTV’den aktardığı habere göre, İsfahanlı ustalar, becerilerini yerel ekonominin önemli bir kaynağı olarak korumaktadır. Ustalar, pazarlarda ve atölyelerde bu becerilerini önceki kuşaklardan yeni kuşaklara aktarmakta ve böylece İran mirasını yaşatmaktadırlar.
İsfahan, Safevîler döneminde “İran El Sanatlarının Tacının Mücevheri” olarak anılmıştır ve günümüzde de İsfahanlı sanatçılar bu becerileri korumaya devam etmektedir. İsfahanlı zanaatkârlar; mine işçiliği (metal üzerine resim), hatam işi (ahşap süsleme), kalem işi (metal üzerine oyma), ayna işi, firuze kakma, halı dokuma, çömlekçilik, çini işi, nakış ve kalem işi gibi çeşitli el sanatlarını yaşatmaktadır.
İran El Sanatlarının %60’ı İsfahan’da Üretiliyor
İsfahan, İran el sanatlarının yaklaşık %60’ını üretmektedir ve İran’daki 300 el sanatı dalından 200’ü bu eyalette icra edilmektedir. Yaklaşık 70 bin zanaatkâr bu eyalette aktif olup 9 bin civarında atölye faaliyet göstermektedir. Bu el sanatlarının ihracatı, bu sektörün yüksek ekonomik potansiyelini göstermektedir. 1402 mali yılında İsfahan’ın el sanatları ihracatı 15 milyon doları aşmış ve bu rakam bir önceki yıla göre yaklaşık iki kat artmıştır. Geçen mali yılın ilk dokuz ayında (21 Mart – 20 Aralık 2024) ihracat 7,6 milyon dolara ulaşmıştır.
Turizm de İsfahan’daki el sanatları endüstrisinin büyümesinde önemli bir etkendir. 1404 Nevruz döneminde yaklaşık 1,6 milyon turist İsfahan’ı ziyaret etmiş ve 600 el sanatları standı yaklaşık 250 milyar riyal satış gerçekleştirmiştir.
İsfahan; Popüler Turizm Merkezi
İsfahan’ın uluslararası tanınırlığı da onu önemli turizm destinasyonlarından biri yapmıştır. 2015 yılında Dünya El Sanatları Konseyi, İsfahan’ı Dünya El Sanatları Şehri ilan etmiş ve bu unvanı alan ilk şehir olmuştur. Ayrıca 2023 yılında UNESCO, İsfahan’ı Yaratıcı El Sanatları ve Halk Sanatları Şehri olarak tanıdı. Kalem işi sanatı (ahşap damgalarla kumaş baskısı tekniği) 2023 yılında dünya çapında tescillenmiştir. Bu sanat, çoğunlukla pamuklu kumaşlara uygulanan çiçek, geometrik ve İran hat sanatı motifleri ile tanınır ve halı dokuma gibi diğer İran sanatlarıyla yakından ilişkilidir.
İsfahan El Sanatları Dünya Çapında Tanınıyor
Kalem işi, İsfahan’ın dünya çapında tescillenen ikinci sanatı olmuştur; birincisi ise metal üzerine resim sanatı olan mine işçiliğidir. 2024 yılında İsfahan’ın yedi renkli çini yapım sanatı, tarihi ve kültürel önemi nedeniyle uluslararası alanda tescillenmiştir. Bu çiniler hâlen İsfahan’daki İmam Camii ve Şeyh Lütfullah Camii gibi yapılarda görülmektedir. Bu onurlar, sembolik değerlerinin yanı sıra turizmi çekmek, uluslararası pazarları genişletmek ve geleneksel becerileri korumak için büyük önem taşır.
El Sanatları; İran Ekonomisinde Petrolün Yerine Geçebilir
El sanatları, İran ekonomisinin önemli bir parçası olarak petrolün yerine geçebilecek potansiyele sahiptir. Bu sektör, büyük altyapılar gerektirmez, çeşitli iş imkânları yaratır ve ülkenin kültürel diplomasisine katkı sağlar. Raporlar, el sanatlarının İran’ın en güçlü petrol dışı ihracat kalemlerinden biri haline geldiğini ve birçok sanatçıya sürdürülebilir gelir sağladığını göstermektedir. Mine işçiliğinden hatam işçiliğine, halı dokumadan kalem işçiliğine kadar İsfahan’daki atölyeler, geleneksel el sanatlarının nasıl modern ekonomik kalkınmaya dönüşebileceğini ve İran’ın ekonomik ilerlemesine nasıl katkı sağlayabileceğini ortaya koymaktadır.
