İran ve Avrasya'nın Yakınlaşması; Bölgesel ve Küresel Ekonomide Yeni Bir Yol

Parstoday - Avrasya Ekonomik Birliği Hükümetlerarası Konseyi toplantısı, İran'ın da dahil olduğu üye ve gözlemci ülkelerin başbakanları ve devlet başkanları düzeyinde Belarus'un başkenti Minsk'te Kuzey-Güney Koridoru’nun güçlendirilmesi amacıyla düzenlendi.

Avrasya Ekonomik Birliği (EAEU) Hükümetlerarası Konseyi toplantısı, 8 Eylül Salı (30 Eylül) günü Minsk’te İran’ın da aralarında bulunduğu üye ve gözlemci ülkelerin başbakanları ve devlet başkanları düzeyinde yapıldı. Toplantıda, İran topraklarından geçen Kuzey-Güney Koridoru güzergahının da dahil olduğu transit taşımacılığın güçlendirilmesine yönelik kararlar alındı.

Avrasya Ekonomik Komisyonu Enerji ve Altyapı Bakanı Arzıbek Kojuşev, İran’ın Basra Körfezi’ndeki toprakları ve limanlarının Kuzey-Güney Koridoru'nun Hindistan'a erişimi için kritik bir halka olduğunu belirtti. Kojuşev ayrıca, Avrasya Ekonomik Birliği ülkelerinin bu koridoru geliştirmek için kapsamlı çabalar sarf ettiğini ifade etti.

İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Seyid Muhammed Etabek de toplantıda, İran’ın Avrasya Ekonomik Birliği üye ülkeleriyle ticari ilişkilerinin hızla arttığını söyledi.

Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksey Overçuk ise Minsk'teki toplantı sonrası yaptığı açıklamada, İran İslam Cumhuriyeti ile Avrasya Ekonomik Birliği arasındaki serbest ticaret anlaşmasının Tahran-Moskova ticaret hacmini hemen yüzde 35 artırdığını belirtti.

İslam Cumhuriyeti İran ile Avrasya Birliği’nin beş üye ülkesi, 25 Mayıs 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe giren serbest ticaret anlaşmasıyla, malların yüzde 87’sinin gümrük tarifelerini kaldırdı. Bu adım, 2025-2028 yılları arasında işbirliği gündeminin belirlenmesi ve tarife dışı engellerin kaldırılması açısından önemli bir ilerleme oldu.

Minsk’teki Avrasya Ekonomik Birliği Hükümetlerarası Konseyi toplantısı, bu birliğin üyelerinin ekonomik, siyasi, teknoloji ve enerji alanlarındaki ilişkilerini genişletme planları ve hedeflerini içermektedir. İran, küresel enerji piyasasındaki etkili konumu, yüksek teknoloji alanındaki kapasitesi ve benzersiz jeopolitik konumuyla, önümüzdeki yıllarda Avrasya Ekonomik Birliği ilişkilerini güçlendirmede etkili bir aktör olabilir.

İran ile Avrasya Ekonomik Birliği arasındaki işbirliği genişledikçe, bu durum hem bölgesel hem de küresel ekonomi için önemli sonuçlar doğuracaktır. Bu işbirliği, İran’ın ekonomik potansiyelini daha aktif hale getirecek ve bölgesel ile küresel ekonomiye olumlu etkiler sağlayacaktır.

Gümrük tarifelerinin kademeli olarak kaldırılması ve İran ile üye ülkeler (Rusya, Kazakistan, Belarus, Ermenistan, Kırgızistan) arasındaki mal, sermaye ve hizmet alışverişinin kolaylaştırılması, bölgesel ticaretin canlanmasına neden oldu. İran, bu güzergahın kritik bir halkası olarak, Orta Asya’dan Hint Okyanusu’na uzanan ticarette anahtar bir rol oynuyor; bu da taşıma maliyetlerini düşürmekte ve ticaret hızını artırmaktadır. Batı’nın yaptırımları altında, bu işbirliği aynı zamanda İran’ın kısıtlamaların üstesinden gelmesine ve bölgesel bir ticaret merkezi haline gelmesine olanak tanıyor.

İran ile işbirliğinin güçlenmesi, Avrasya Birliği’nin enerji, tarım, ulaştırma ve sanayi alanlarındaki kapasitesini artıracak ve küresel ekonomideki konumunu sağlamlaştıracaktır. Bu işbirliği, Batı finans sistemine bağımlılığı azaltmayı hedefleyen ve çok taraflı ekonomik yapıyı benimseyen ülkeler için örnek teşkil edebilir.

İran ile Avrasya Ekonomik Birliği arasındaki uzun vadeli işbirliği perspektifi, bölgede etkili bir ekonomik-siyasi blokun oluşmasına yol açacaktır. 2025-2028 yıllarını kapsayan üç yıllık işbirliği yol haritası, dijital ticaretin geliştirilmesi, deniz taşımacılığı, gümrük işlemleri ve helal ticaret gibi alanları içeriyor ve İran’ın yeni ekonomik alanlarda daha aktif rol oynamasını sağlayabilir.

İran ile Avrasya Ekonomik Birliği arasındaki işbirliğinin genişlemesi, sadece bir ticaret anlaşması olmanın ötesinde, İran’ın bölgesel ve küresel ekonomideki konumunun yeniden tanımlanması yönünde stratejik bir adımdır.