Bir Raporun Notları | Snapback Yaptırımları ve İran-Rusya İlişkilerinin Derinleşmesi
Parstoday – Atlantic Council sitesi, 24 Ekim 2025 tarihinde Giorgio Cafiero imzasıyla yayımladığı makalede, snapback mekanizmasının etkinleştirilmesinin ardından İran ile Rusya arasındaki ilişkileri analiz etti.
Parstoday’in aktardığına göre, makalede şu ifadeler yer aldı:Eylül 2025’te üç Avrupa ülkesi —Fransa, Almanya ve Birleşik Krallık— tarafından İran’a karşı uygulanan snapback yaptırımları, İran ile Batı arasındaki nükleer gerilimi artırdı. Bu adım, yaptırımları yasa dışı olarak nitelendiren Rusya’ya İran’ın daha fazla yakınlaşmasına neden oldu. Bu gelişme, İran’ın 2018’de ABD’nin JCPOA’dan (Nükleer Anlaşma) çekilmesinden bu yana süregelen Doğu’ya yönelim stratejisini hızlandırdı.Rusya, snapback yaptırımlarına karşı çıkmakta ve Avrupa ülkelerinin bizzat JCPOA’yı ihlal ettikleri gerekçesiyle bu mekanizmayı etkinleştirme yetkisine sahip olmadıklarını savunmaktadır. Moskova ve Pekin’in yaptırımların geri dönmesini önleme çabaları başarısız olmuş olsa da, Rusya hâlâ bu yaptırımların uygulanmasını engelleme kapasitesine sahiptir.
Yaptırımlara tepki olarak, İran ve Rusya ekonomik ve askeri işbirliğini genişletmiştir. Dokuz ay önce imzalanan kapsamlı stratejik ortaklık anlaşması yürürlüğe girmiştir. İran ayrıca BRICS+ ve Şanghay İşbirliği Örgütü gibi Batı dışı kurumlara yönelmiş, istihbarat ve savunma alanlarında Rusya ile işbirliğini güçlendirmeye çalışmaktadır.
Makalenin dört ana noktası:
1. Snapback mekanizmasının etkinleştirilmesi ve İran-Rusya’nın tepkisi
Üç Avrupa ülkesi, İran’ın JCPOA’yı ihlal ettiği gerekçesiyle 2015 öncesi yaptırımları geri getirdi.
Rusya, bu kararı yasa dışı olarak nitelendirdi ve uygulanmasını engellemeye çalıştı, ancak başarılı olamadı.
İran, bu yaptırımları Batı’ya olan güvensizliğinin bir başka kanıtı olarak görüyor.
2. Rusya’nın snapback konusundaki tutumu
Moskova, snapback mekanizmasının uygulanmasına karşı çıkıyor.
Rusya’nın gerekçesi: Avrupa ülkeleri anlaşmayı ihlal etti, bu nedenle mekanizmayı devreye sokma hakkına sahip değiller.
Rusya, BM Güvenlik Konseyi’nde veto hakkını kullanarak yaptırımların bazı bölümlerinin uygulanmasını geciktirebilir.
3. Yaptırımlar gölgesinde İran-Rusya ilişkilerinin derinleşmesi
Kapsamlı stratejik ortaklık anlaşması yürürlüğe girdi.
Enerji, nükleer teknoloji, ticaret, savunma ve bilgi paylaşımı alanlarında işbirliği artıyor.
Rusya, BM Güvenlik Konseyi’nde İran’ın çıkarlarını savunmaya devam ediyor.
4. İran’ın Doğu’ya yönelimi ve Batı dışı kurumlarla yakınlaşma
İran, BRICS+ ve Şanghay İşbirliği Örgütü üyeliğini stratejik bir hamle olarak görüyor.
Çin, Rusya, Pakistan ve Orta Asya ülkeleriyle işbirliği öncelik haline geldi.
“Doğu’ya Bakış” politikası, İran’ın dış politikasının temel sütunu olarak güçleniyor.