İran Büyükelçisi: Tahran–Bakü İlişkileri Sürdürülebilir Kalkınma Yolunda

Parstoday – İran’ın Azerbaycan Cumhuriyeti Büyükelçisi, Tahran ile Bakü arasındaki ilişkilerin doğru bir yönde ilerlediğini ve istikrarlı biçimde geliştiğini belirtti.

İran’ın Azerbaycan Büyükelçisi Mojtaba Demirçilu, yaptığı bir röportajda şu ifadeleri kullandı:

“Tam bir güvenle söyleyebilirim ki İran ile Azerbaycan arasındaki ilişkiler şu anda hem siyasi hem de diğer alanlarda sağlıklı bir şekilde gelişiyor. Bu ilişkilerin gelecekte daha da güçleneceğine inanıyoruz.”Büyükelçi, bu süreçte Nahçıvan’ın özel bir rolü olduğunu vurgulayarak, “Bu fırsatları en iyi şekilde değerlendirmeliyiz.” dedi.

İran Büyükelçisi, Azerbaycan ve İran Cumhurbaşkanları arasındaki dostane ilişkilere de değinerek, Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın son birkaç ayda iki kez Azerbaycan’ı ziyaret ettiğini – ilkinde Bakü’ye, ikincisinde Hankendi’ye – hatırlattı. Bu ziyaretler sonucunda çok önemli anlaşmaların yapıldığını ve iki ülke ilişkilerinin daha da güçlendiğini ifade etti.

Demirçilu, bu anlaşmaların hem ekonomik alanı hem de siyasi ilişkileri kapsadığını belirterek, mevcut fırsatların etkin biçimde değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Daha önce de İran Büyükelçisi, İran’ın Azerbaycan ile ticaret hacmini iki ana yönde artırmayı planladığını, bunun da iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin büyümesinin göstergesi olduğunu açıklamıştı.

Büyükelçi, İran ile Azerbaycan arasındaki ticaret hacminin 2024 yılında 2023’e göre %34 artarak 647 milyon dolara ulaştığını, ancak bu rakamın hâlâ beklentilerin altında olduğunu belirtti.

İran ve Azerbaycan, ekonomik, siyasi ve kültürel işbirliğini geliştirmek için geniş potansiyele sahip. Bu potansiyel, iki ülkeyi önemli bölgesel ortaklara dönüştürebilir. Ortak tarihî, kültürel ve dini bağlardan yararlanan iki ülke, son yıllarda ikili ilişkileri çeşitli alanlarda ilerletmek için çaba göstermiştir. Coğrafi yakınlıkları ve önemli ulaşım koridorlarına erişimleri, taşımacılık, enerji ve ticaret alanlarında işbirliğinin önünü açmıştır.

Aras Koridoru’nun tamamlanması ve iletişim altyapısının geliştirilmesi gibi projeler, ticaret hacmini önemli ölçüde artırabilir. Taraflar, finansal ve bankacılık engellerinin kaldırılması, taşımacılık süreçlerinin kolaylaştırılması ve iş dünyaları arasındaki temasların artırılması yönünde çalışmalar yürütmektedir.

Enerji alanında, İran ve Azerbaycan, zengin petrol ve doğal gaz kaynakları sayesinde deneyim paylaşımı, ortak yatırım ve bölgesel kapasite kullanımı konularında büyük imkanlara sahiptir. Elektrik, enerji transferi ve ortak enerji santralleri kurulması gibi projeler, bölgesel enerji güvenliğine katkı sağlayabilir.

Öte yandan, kültürel ve turizm alanındaki ilişkilerin güçlendirilmesi, etnik ve dilsel bağlar sayesinde halklar arasındaki yakınlığı artırabilir. Ortak sergiler düzenlenmesi, öğrenci değişim programları ve dini-tarihi turizmin geliştirilmesi, bu alandaki önemli fırsatlar arasında yer almaktadır.

Kara taşımacılığındaki sorunlar, doğrudan uçuşların eksikliği ve bankacılık kısıtlamaları gibi mevcut engellerin kaldırılması durumunda, ekonomik işbirliği çok daha üst bir seviyeye taşınabilir. Sürekli siyasi diyalog ve karşılıklı güvenin güçlendirilmesi, kalıcı ilişkilerin temeli olacaktır.

Son yıllarda İran ve Azerbaycan, ilişkilerini diplomatik düzeyin ötesine taşıyarak ekonomik, ticari ve altyapısal işbirlikleri geliştirmeye çalışmaktadır. Ağbend bölgesinde sınır köprüsü inşası, Reşt–Astara demiryolu hattının geliştirilmesi ve özellikle Aras geçidinin açılması gibi projeler, iki ülkenin ticaret, transit ve halklar arası ilişkileri kolaylaştırma konusundaki kararlılığını göstermektedir.

Bu işbirlikleri aynı zamanda sınır güvenliğinin güçlendirilmesinde önemli rol oynayabilir. Etnik, dini ve siyasi hassasiyetlerin yoğun olduğu sınır bölgelerinde altyapının geliştirilmesi ve ortak projelerdeki varlık, gerginliklerin azalmasına ve karşılıklı güvenin artmasına katkı sağlayacaktır.

Bu çerçevede ortak sınır projeleri, tek taraflı girişimlere karşı denge unsuru olarak işlev görebilir ve İran’ın bölgesel dengelerde daha etkin rol almasını sağlayabilir. İki ülke, bu işbirliklerini uzun vadeli, şeffaf ve ortak çıkarlara dayalı anlaşmalar çerçevesinde tanımlayabilirse, sınır projeleri kalıcı bir yakınlaşma zemini haline gelebilir.

Genel olarak bakıldığında, İran–Azerbaycan ilişkilerinin geleceği parlak görünmektedir. Doğru planlama ve siyasi irade ile yakın gelecekte iki ülke arasında kapsamlı işbirliklerinin genişlemesi beklenmektedir.