Tahran, Moskova ve Pekin Arasında İran’ın Nükleer Dosyası Üzerine Üçlü İstişare

Parstoday – İran, Çin ve Rusya’nın Viyana’daki büyükelçileri, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Yönetim Kurulu toplantısı öncesinde, üç ülkenin bu toplantıya ilişkin tutumlarını koordine etmek amacıyla çarşamba günü bir araya geldi.

Parstoday’in IRNA’ya dayandırdığı habere göre, Rusya’nın Viyana’daki uluslararası kuruluşlar nezdindeki daimi temsilcisi Mikhail Ulyanov, Telegram hesabında yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:

“Bugün İran, Çin ve Rusya, İran İslam Cumhuriyeti’nin nükleer dosyası üzerine geleneksel üçlü istişarelerinin bir yenisini gerçekleştirdi.”

Ulyanov, üç ülkenin önümüzdeki UAEA Yönetim Kurulu toplantısına hazırlanmak amacıyla pozisyonlarını uyumlu hale getirdiğini belirtti.

Açıklanan programa göre, bir sonraki Yönetim Kurulu toplantısı 19–21 Kasım tarihlerinde Viyana Uluslararası Merkez binasında yapılacak. Bu kez, geçmiş dönemlerden farklı olarak, İran konusu yalnızca Kapsamlı Güvence Denetimi Anlaşması (CSA) çerçevesinde ele alınacak; çünkü BM Güvenlik Konseyi’nin 2231 sayılı kararı uyarınca Ajansın ilgili görevi sona ermiş bulunuyor.

İran İslam Cumhuriyeti, Ajans ile işbirliğinin temelinin İran Meclisi tarafından kabul edilen yasa olduğunu vurguluyor.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Baghaei, daha önce bu konuda yaptığı açıklamada şunları söylemişti:

“Biz hâlâ Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’na (NPT) tarafız ve Güvence Denetimi Anlaşması’na bağlıyız. Bu yükümlülüklerimizi yerine getirirken, Meclis’in kararı doğrultusunda, bu konunun muhatabı olan Milli Güvenlik Yüksek Konseyi ile koordineli biçimde Ajans ile etkileşimimizi sürdürüyoruz.”

İran’ın barışçıl nükleer programı, uzun süredir Batı’nın siyasi baskıları ve temelsiz suçlamaları altında bulunuyor.

Nükleer Anlaşma (Kapsamlı Ortak Eylem Planı – JCPOA) öncesinde, Batılı ülkeler konuyu güvenlik boyutuna taşıyarak İran’a karşı yaptırım ve askerî tehdit araçlarını kullanmıştı. Ancak 2015 yılında “Olası Askerî Boyutlar” (PMD) dosyasının kapatılması, bu bahaneyi ortadan kaldırdı.

İran, JCPOA’nın imzalanmasının ardından tüm taahhütlerine sadık kaldı, ancak ABD 2018 yılında tek taraflı olarak anlaşmadan çekildi. Avrupa ise yükümlülüklerini yerine getiremedi. Bunun sonucunda İran, anlaşmadan doğan yasal hakları çerçevesinde taahhütlerini kademeli olarak azalttı. Anlaşmanın yeniden canlandırılmasına yönelik müzakereler, Batı’nın aşırı talepleri ve oyalama politikaları nedeniyle sonuçsuz kaldı.

İran, son yedi yılda tüm diplomatik yolları iyi niyetle denediğini, ancak ABD ve Avrupa’nın bitmek bilmeyen ve mantıksız taleplerinin bu süreci çıkmaza soktuğunu belirtiyor.

Tahran defalarca, yaptırımların güvence altına alınarak kaldırılmasını ve gelecekte suistimalleri engelleyecek kalıcı, güvenilir bir anlaşmanın sağlanmasını hedefleyen görüşmelere hazır olduğunu ifade etmiştir.