Neden İran’a Yönelik Petrol Yaptırımları Başarısız Oldu?

Parstoday – Uluslararası Tanker Takip Enstitüsü’nün (TankerTrackers) yeni raporuna göre, İran’ın ham petrol ihracatı son yedi yılın en yüksek seviyesine ulaştı.

Uluslararası tanker takip kurumu TankerTrackers, 2025 yılı Eylül ayında (İran takvimine göre Şehrivar / Mehr 1404) İran’ın ham petrol ihracatının günde yaklaşık 2 milyon varile ulaştığını bildirdi. Kurum, X platformundaki paylaşımında “İran’ın petrol ihracatı, 2018 yılının ortalarından bu yana görülmemiş bir seviyeye çıktı” ifadesine yer verdi.

Bu artış, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin yasa dışı ve tek taraflı yaptırımlarının 2025 yılı Eylül ayında (1404 yılı Mehr ayının başı) yeniden yürürlüğe girmesine rağmen gerçekleşti. ABD ve Avrupalı müttefikleri, yaptırımların İran’ın özellikle Çin gibi pazarlara petrol ihracatını azaltacağını umuyordu. Ancak yeni veriler, uzmanların ve İranlı yetkililerin değerlendirmeleri, bu beklentinin gerçekleşmediğini ve yaptırımların İran’ın petrol ihracatını etkilemediğini gösteriyor.

İran Petrol Bakanı Mohsen Paknejad, daha önce yaptığı açıklamada, BM yaptırımlarının yeniden uygulanmasının İran’ın petrol ihracatına “yeni bir baskı” oluşturmayacağını belirtmişti. Paknejad, “Geçmişte Amerika’nın en ağır yaptırımlarını bile aşmayı başardık” dedi.

Çin’in İran Büyükelçisi Zhong Peiwu da şunları söyledi:“İran ile Çin arasındaki ilişkiler, ABD’nin adımlarından etkilenmeyecek. Dost bir ülke olarak İran’ı destekliyoruz ve yaptırımların iki ülke arasındaki iş birliğini zedelemesine izin vermeyeceğiz.”

Zhong ayrıca, “ABD’nin mantıksız baskılarını kabul etmiyoruz ve buna tepkimizi fiilen göstereceğiz. İran-Çin ilişkilerinde hiçbir kesinti olmayacak” dedi.

İran’ın Yaptırımları Aşma Başarısının Nedenleri

Son yıllarda İran’a yönelik petrol yaptırımları başarısız oldu çünkü İran;

bağımsız ülkelerle iş birliği,

diplomatik ve teknik araçlar,

alternatif ihracat güzergâhları sayesindepetrol satışlarını sürdürmeyi ve Çin gibi büyük alıcı pazarlarını korumayı başardı.

Çin, Hindistan ve bazı Arap ülkeleri ABD’nin tek taraflı yaptırımlarını tanımıyor ve İran’dan petrol ithalatına devam ediyor.

Küresel enerji piyasası İran’ın petrolüne ihtiyaç duyuyor; zira İran, yaptırımlara rağmen dünya enerji tedarik zincirinin kilit aktörlerinden biri olmaya devam ediyor. 2025 yılı Eylül ayında günde 2 milyon varillik ihracat bu gerçeği kanıtlıyor.

Bağımsız ülkelerin İran’la iş birliğine ilgisi artıyor. Çin, yaptırımları görmezden gelerek İran petrolünü kendi enerji stratejisinin bir parçası olarak değerlendiriyor. Aynı zamanda İran-Rusya enerji iş birliği de güçlenmiş durumda ve bu durum, Batı’ya olan bağımlılığı azaltıyor.

Afrika, Latin Amerika ve Asya’daki birçok ülke uygun fiyatlı ve güvenilir enerji kaynakları arayışında; bu bağlamda İran’ı ideal bir ortak olarak görüyor. İran, üretim ve rafineri altyapılarını koruyup geliştirmeyi başararak enerji arzını güvence altına aldı.

İran, dünyanın dördüncü büyük petrol rezervine ve ikinci büyük doğal gaz rezervine sahip olmasıyla enerji piyasasında benzersiz bir konuma sahip. Ayrıca, Basra Körfezi ve Umman Denizi’ne erişimi sayesinde Asya pazarlarına ihracat kolaylığına sahiptir.

Sonuç

2025 yılında İran’a uygulanan petrol yaptırımları başarısızlıkla sonuçlandı. İran, teknik, diplomatik ve operasyonel araçlarını kullanarak ihracatını hem korumuş hem de artırmıştır. Bu başarı, İran’ın ekonomik direncini, stratejik zekâsını ve küresel enerji piyasasındaki jeopolitik konumunu göstermektedir.

Başarılı dış politika, çeşitli ülkelerin İran petrolüne artan ilgisi ve ABD’nin tek taraflı yaptırımlarını etkisiz hale getirme deneyimi sayesinde İran, küresel enerji piyasasındaki yerini sağlamlaştırmıştır.