Gaenat, Güney Horasan: Dünyanın En Kaliteli Safranının Doğduğu Yer

Parstoday – Yüzyıllardır, İran’ın Güney Horasan eyaletindeki Ghayenat safranı, dünyanın en kaliteli ve en aromatik safranlarından biri olarak bilinir.

Gaenat, Neşabur’un güney çöllerinden Sistan’a, Pakistan sınırına kadar uzanır ve uzun zamandır İran’ın özgün safran üretim merkezi olmuştur. Press TV’ye göre, uzmanlar safran soğanlarının soğuk ve yarı kurak bölgelerde, uygun yağış alan yerlerde en iyi performansı gösterdiğini belirtiyor. İşte bu özel iklim, Gaenat safranına eşsiz bir saflık ve güç kazandırıyor.

Soğuk kışlar, az yağış ve verimli, iyi drene edilmiş toprak, bu bölgede safran çiçeklerinin yetişmesi için ideal koşullar sunuyor.

Gaenat safranının dünya çapındaki ünü, yüksek miktarda kimyasal bileşenlerinden kaynaklanır: rengini veren “krosin”, kokusunu veren “safranal” ve tadını veren “pikrokrosin”. Bu bileşenler Gaenat’ta, dünyanın neredeyse hiçbir yerinde bulunmadığı kadar fazladır ve bu özellik, Gaenat safranını dünyanın en değerli baharatı haline getirmiştir.

2018 yılında, Gaenat safranı markası resmen tescil edildi ve ulusal kalite sertifikası aldı; bu başarı, bu ürünün dünya çapındaki üstünlüğünü pekiştirdi.

Güney Horasan Tarım Cihadı Başkanı Mohsen Esfandiari’ye göre, bu eyalette safran ekili alan artık 16.121 hektara ulaşmıştır.

Safran üretiminde en büyük ilçeler şunlardır: Gaenat (5.000 hektar), Sarayan (3.457 hektar) ve Ferdos (3.177 hektar).

İyi yönetilen tarlalarda ortalama verim, hektar başına yaklaşık 2,4 kg kuru safrandır ve Güney Horasan’da 23.500’den fazla aile geçimini safrandan sağlamaktadır.

Kalite açısından bu eyalet ülke çapında birinci sırada, üretim hacmi açısından ise komşu Horasan Razavi’den sonra ikinci sıradadır.

Safran hasadı, Ekim sonundan Kasım başına kadar devam eder. Binlerce mevsimlik işçi, çölün serin sabahlarında, güneşin yükselmeden önce mor safran çiçeklerini tek tek toplar.

İran’ın Safran İhracatındaki Gücü

FAO’ya göre, İran dünya safran üretiminin %90’ından fazlasını sağlıyor. Bu sayede İran, sadece ana tedarikçi olmakla kalmayıp, safranı önemli bir kültürel ve ekonomik ihracat unsuru hâline getirmiştir.

2025’in ilk altı ayında, İran’dan 99,5 tondan fazla safran, 94 milyon dolardan fazla değerle ihraç edildi. Bu, geçen yılın aynı dönemine göre hacimde %73, değer açısından ise 45 milyon dolar artış anlamına geliyor.

İhracatın büyük kısmı 10–30 gramlık perakende paketlerde yapılmış, bu da İran safran markasının küresel pazarda değerini artırmış ve düşük kar marjıyla yapılan toplu satıştan uzaklaştırmıştır.

Gümrük verilerine göre en büyük ithalatçılar şunlardır: Birleşik Arap Emirlikleri (29,6 ton, 29,1 milyon $), İspanya (19,6 ton, 18,9 milyon $), Çin (12,6 ton, 12,5 milyon $), Afganistan (10,5 ton, 10,3 milyon $) ve Almanya (3 ton, 1,6 milyon $). Diğer alıcılar arasında İngiltere, Hollanda, Belçika, İsviçre, Irak, Türkiye, Umman, Filipinler, Hong Kong ve Avustralya yer almaktadır.

Geçen yılın aynı döneminde, İran 57 ton safran, 49,4 milyon dolar değerinde ihraç etmişti; bu da ihracatta hem hacim hem değer açısından kayda değer bir artışı gösteriyor.

Kültür ve Sürdürülebilirliğin Simgesi

Safran, İranlılar için sadece bir baharat değil; direnç, sanat ve ulusal kimliğin simgesidir.

Gaenat çiftçilerinin soğuk sonbahar sabahlarındaki ellerinden, Madrid, Dubai veya Şanghay raflarındaki şık paketlere kadar, her gram safran İran’ın mirasını ve sanatını anlatır.

Ekonomik değerinin ötesinde, safran binlerce köy ailesinin geçimini sağlar, kırsal göçü önler ve İran’la özdeşleşmiş yüzyıllık bir geleneği korur.

Bugün, Gaenat safranı hem gurur kaynağı hem de ekonomik canlılık sağlar. Kırmızı ve aromatik iplikleri, İran çöllerini dünyanın sofralarına ve laboratuvarlarına bağlamaya devam ediyor.

Her anlamda, Gayenat, dünya safran endüstrisinin kalbi olarak kalmaya devam ediyor; güneş, toprak ve insan emeği burada saf altını yaratıyor.