Gorgan Büyük Duvarı; Sasani Döneminin Mühendislik Harikası

Pars Today – İran’ın kuzeyindeki güneşten kavrulmuş toprakların altında, antik dünyanın en ünlü savunma yapılarıyla boy ölçüşebilecek, krallık geçmişine ve mühendislik dehasına ait bir yapı gizlidir.

İran’ın kuzeydoğusunda, Gülistan Eyaleti’nde yer alan Gorgan Büyük Duvarı, Elburz Dağları’ndan Hazar Denizi’ne kadar yaklaşık 200 kilometre boyunca uzanarak Sasani İmparatorluğu’nun gücünü ve karmaşıklığını gözler önüne sermektedir. Pars Today’in Press TV’ye dayandırdığı haberine göre bu devasa yapı, tarihin en büyük imparatorluklarından birini kuzey bozkırlarının göçebe akınlarına karşı koruyan muazzam bir girişimdi. Çin ve Roma’daki daha ünlü benzerlerinin gölgesinde kalan bu duvar, kendine özgü pişmiş tuğlaları nedeniyle yerel halk arasında “Kızıl Yılan” olarak anılmakta ve antik askerî mimarinin, mühendisliğin ve lojistik örgütlenmenin zirvesini temsil etmektedir.

Dönemi için devrim niteliğindeki inşaat teknikleri ve bugün sessiz kalan kaleleri, bir zamanlar İran’ın verimli kalbini istilalardan koruyan disiplinli bir imparatorluk ordusunun hikâyelerini fısıldamaktadır.

Gorgan Büyük Duvarı yalnızca bir duvar değil; eşi benzeri olmayan karmaşıklıkta bütünleşik bir savunma sistemidir. Yeniden keşfi ve bilimsel olarak incelenmesi, Sasanilerin kapasitesinin ve Geç Antik Çağ’ın jeopolitik sahnesindeki hayati rollerinin yeniden değerlendirilmesini zorunlu kılmıştır.

5. ile 7. yüzyıllar arasında inşa edilen bu yapının devasa fiziksel boyutları, küresel önemini açıkça ortaya koymaktadır. Yaklaşık 200 kilometrelik uzunluğuyla, sur ve kalelerle donatılmış en uzun antik savunma yapısı olarak kabul edilmektedir.

Ölçeğini daha iyi kavramak için, Gorgan Büyük Duvarı’nın Britanya’daki Hadrianus Duvarı ile Antoninus Duvarı’nın toplamından daha uzun olduğu ve Konstantinopolis yakınlarındaki en uzun Roma savunma hattı olan Anastasius Duvarı’nın uzunluğunun üç katından fazla olduğu söylenebilir.

Bu yapının en olağanüstü yönü yalnızca uzunluğu değil, inşası için geliştirilen mühendislik çözümleridir.

Gorgan Ovası’nın ağaçsız ve taşsız bozkır yapısı, geleneksel yapı malzemeleri sunmuyordu. Sasani mühendisleri bu zorluğa son derece iddialı bir şekilde karşılık vererek, tüm savunma hattını pişmiş tuğladan inşa etmeye karar verdiler.

Tahminlere göre, her biri yaklaşık 20 kilogram ağırlığında olan yaklaşık 200 milyon tuğla kullanılmıştır. Bu devasa miktarı yerinde üretmek için, duvar hattı boyunca adeta gerçek bir endüstriyel üretim bandı kurulmuştur.

Arkeolojik araştırmalar, araları yalnızca 37 ila 86 metre olan çok sayıda tuğla fırınının varlığını ortaya koymuştur. Toplamda bu sayı 3.000 ila 7.000 fırına ulaşmaktadır.

Ancak bu tuğlaların pişirilmesi bir başka büyük sorunu da beraberinde getirmiştir: muazzam ve sürekli bir su kaynağı ihtiyacı. Sasanilerin bu zorluğa verdiği yanıt ise tam anlamıyla bir mühendislik şaheseridir.

Duvar hattı boyunca uzanan, en az 5 metre derinliğinde bir ana kanal kazılmış; bu kanal da karmaşık bir su iletim kanalları ağı tarafından beslenmiştir.