13. Astana oturumu, değişiklikler ve gündemler

Suriye konulu 13. Astana oturumu dün Kazakistan’ın başkenti Nursultan’da başladı ve bugün sona erdi.

Suriye’de barış amacı ile ilk kez ocak 2017’de, garantör ülkeler olan İran İslam cumhuriyeti, Türkiye ve Rusya Federasyonu’nun katılımı ile Astana’da düzenlenen oturumların 12.si 25-26 nisan tarihlerinde yapıldı. Söz konusu oturumların en büyük getirisi ise Suriye’de gerginlikleri azaltan bölgelerin oluşturulması idi; bu konu Suriye ordusu ve müttefiklerinin terörist gruplar ile mücadelesinde önemli rolü vardı.
Bugün sona eren 13. Tur oturumunun önceki 12 turlara nazaran katılımcılar açısından biraz farklı oldu fakat gündeminde hiçbir değişiklik olmadı. 
13. tur oturuma Suriye yönetimi heyeti ve Suriyeli muhalefetin temsilcileri ayrıca ateşkesin garantör ülkeleri olan İran, Türkiye ve Rusya, oturumların sabit ayakları olarak hazır bulundular. Buna ilaveten Irak ve Lübnan temsilcileri de gözlemci olarak görüşmelere katıldılar. Ürdün temsilcisinin de katılması bekleniyordu fakat katılımı gerçekleşmedi. 
Bu arada BM Suriye özel temsilcisi Geir Pedersen hastalık nedeni ile son Astana oturumuna katılamazken yardımcısı oturuma katıldı.
Uluslararası Kızılhaç komitesi temsilcileri ayrıca Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Ofisi temsilcileri de müzakerelerin kulisinde tutuklular ve rehinelerin serbest bırakılması amacı ile görüşmelere katıldılar.
Dün ikili ve üçlü olarak gerçekleştirilen basına kapalı toplantılar gece yarısına doğru sona erdi. Görüşmelerin ardından gerçekleştirilen basın açıklamasında Rusya'nın Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev, Suriye Anayasa Komitesi'nin nasıl oluşturulacağı sorusu henüz çözüme kavuşturulamazken, komitenin usulüyle ilgili bazı konularda anlaşma sağlandığını açıkladı. Alexander Lavrentiev, Eylül ayında Suriye Anayasa Komitesi ile ilgili çalışmaların tamamlanacağına inandığını belirtti.
Gözlemcilere göre 13. Astana görüşmelerinde anayasa komitesi adaylarının nihayi listesi üzerine anlaşma sağlanırken, eylül ayında yapılacak bir sonraki oturum ise Suriye anayasası ekseninde olacaktır.
Astana sürecinin garantörleri olan Moskova, Tahran ve Ankara, 370 binden fazla insanın öldüğü, milyonlarca insanın mülteci olduğu ve ülkenin dört bir yanındaki tarihi anıtların tahrip edildiği savaşı sona erdirebilecek siyasi bir çözümün gerekliliği konusunda hemfikir olduklarını ifade ediyor. Bu yüzden mültecilerin ülkelerine geri dönme şartlarının hazırlanması ve tutukluların takası konusunda hemfikirdirler. 
Bu bağlamda İran İslam cumhuriyeti dışişleri bakanı siyasi özel işler yüksek danışmanı Ali Asgar Haci ise dün Astana oturumunun ilk gününde BM genel sekreteri siyasi işleri özel temsilcisinin yardımcısı Hule Matar ile görüşmede, son aylarda Astana süreci çerçevesinde Suriye’de anayasa komitesinin kurulması ve tutukluların takası ile mültecilerin ülkelerine geri dönme şartlarının hazırlaması bağlamında yapılan çalışmalara değinerek, nihai sonuca ulaşıncaya dek bu sürecin korunması gerektiğine vurgu yaptı.
Bu arada Suriye hükümeti, “İdlib gerginliği azaltma bölgesi” anlaşmasının uygulanması şartıyla Birleşmiş Milletler’in de soruşturma kararı verdiği bölge üzerinde geçici ateşkesi dün akşam onayladı. Ateşkes kararı, Kazakistan’ın başkenti Nursultan’da Astana müzakerelerinin 13’üncü turunun başladığı gün alınması ise dikkat çekti.
Unutmamak gerekir ki Astana 13.tur müzakereleri, batılı ve Arap oyuncuların katılmadığı bir ortamda düzenlendi zira batılı ve Arap tarafları, Astana başarılarını kendi çıkarları ile çeliştiğinin farkındadırlar./