Pompeo'nun Çifte Amaçlı Afganistan Ziyareti

Amerika başkanı Trump Afganistan'da Amerikan güçlerini azaltmak yolunda son zamanda Taliban ile yaptığı anlaşmaya büyük bir umut beslemişti. Buna rağmen bu anlaşmanın uygulanması Taliban'ın saldırılarının sürmesi ve Kabi'deki siyasi gerilimlerin devam etmesi yüzünden büyük muğlaklıklar ile karşı karşıya kalmıştır. Afganistan cumhurbaşkanlık seçimleri yaklaşık 6 ay önce düzenlense de ancak sonucu bir ay önce kadar açıklandı.

Bağımsız Seçim Komisyonu  Muhammed Eşref Gani'yi seçimlerin galibi olarak tanıtsa da Afganistan'ın eski yürütme erki başkanı Abdullah Abdullah  bu sonucu kabul etmeyip kendini seçimlerin galibi olarak tanıttı.  Şimdi de bu husus Amerika ve Taliban arasındaki anlaşmanın uygulanması yolunda büyük bir engele dönüşmüştür. Çünkü  bu anlaşmanın aşamalarından biri de  Taliban'ın iktidarda bulunması ve bu grubun devlet merkezleri ve Afganistan polisi merkezlerine saldırılarının durdurulması amacı ile Afgan-Afgan müzakerelerin başlatılması idi. 

Bu çerçevede Amerika dışişleri bakanı Mike Pompeo, Pazar günü Taliban ve Afganistan hükümet yetkilileri arasında video konferans aracılığı ile ilk konferansının düzenlenmesinin ardından Kabil'e ziyarette bulundu.  Afganistan hükümeti ise bu video konferansta  şiddetin azalması, doğrudan diyaloglar ve sürekli ateşkes hakkında görüştüklerini belirtti. Afganistan milli güvenlik konseyi ise tarafların mahpusları bırakmasının da görüşme konusu olduğunu belirtti.  Bu çerçevede 5 bin Taliban'lı mahpus ve bin devlet mensubu mahpusunun 10 gün içerisinde anlaşma gereği serbest bırakılmalı idi. 

Bu çerçevede Eşref Gani  Taliban mahpuslarının serbest bırakılması için hiçbir bağımlılıkları bulunmadığını söylese de daha sonra kademeli olarak Taliban mensuplarını serbest bırakacağını ancak bunun şartının Taliban'ın bu kişileri tekrar sahaya sürmeyeceği olduğunu belirtti. Ancak Taliban bu şartı kabul etmeyip  mensuplarının topyekun ve şartsız bir şekilde serbest bırakılmalarını istedi.  Aslında mahpusların serbest bırakılması ile  barış diyalogları Afgan gruplar arasında da başlaması planlanmıştı. Bu süreç ertelense da ancak Pazar günü başlamış oldu. 

Sahada ise Taliban'ın Afganistan merkezi hükümeti güçlerine saldırmasının devam etmesi ile pratikte Amerika ile Taliban arasında varılan anlaşma gereği sağlanması gereken ateşkesin ihlaline neden olmuş ve bir yandan da bu anlaşmaya hoş görüyü azaltmıştı.  Afganistan hükümeti ise  Taliban'ın 20 Mart Cuma günü ülkenin güneyindeki Zabil vilayetindeki 25 kişinin hayatının kaybetmesine yol açan saldırılara tepki olarak Taliban'ın bu saldırılarının devam etmesinin bu grubun şiddetin durdurulması bağımlılığına bağlı kalmadığı işareti olduğunu bildirdi. 

Afganistan cumhurbaşkanlığı sözcüsü Sıddik Sıddiki  Taliban'ın bu saldırısına işaretle şöyle bir Tweet attı:" Taliban'ın saldırılarının devam etmesi  bu grubun şiddetin devam etmesinden yana olduğunu barış sürecine karşıtlığının göstergesidir. "

Böyle bir ortamda ise Washington Amerika-Taliban anlaşması gereği   Amerikan güçlerinin Afganistan'dan çıkmasını istiyor. Zaten bu süreç bir kaç gün önceden başlamıştır.  Amerika ve Taliban anlaşması çerçevesinde Amerikalılar 13 Ocak 2020 tarihine kadar Afganistan'dan çıkma fırsatları bulunmaktadır. Ancak Washington daha erken askerlerini çekmeye başlamıştır. 

Afganistan'daki Amerikan güçlerinin sözcüsü Albay Sony Legit ise  Amerika ve Afganistan'ın ortak bildirisi ve yapılan anlaşmaya esasen 135 gün içerisinde Washington güçlerinin 8 bin 600 kişiye kadar azalacağını belirtti. 

Bu anlaşmaya göre Amerika 18 ay içerisinde kademeli olarak askerlerini Afganistan topraklarından çekmelidir. Ancak Afganistan'da barış ve huzurun sağlanması için daha önemli olan husus  Taliban ve Merkezi hükümet arasında varılacak Afgan-Afgan anlaşmasıdır.  Böylece Amerika ile barış Afganistan'da barış anlamına gelmiyor. 

Taliban Afganistan'da bir devlet yapısının olmadığını ileri sürüp Amerika ile yapılan anlaşmanın  Afgan güçlerini kapsamadığını bu yüzden hükümet ile çatışmaların sonlanması için başka bir anlaşmaya ihtiyaç duyduklarını ileri sürüyor.  Böylece Taliban saldırılarına devam ediyor ve Afganistan hükümeti de bu saldırıları Amerika ile yapılan anlaşmanın diğer aşamalarını baltaladığını belirtiyor. 

Şimdi de Pompeo ilk aşamada Eşref Gani ve Abdullah Abdullah ile siyasi çıkmazı aşması gerekiyor. Ardından da Afganistan hükümeti ve Taliban'ı tüm çatışmalara rağmen Amerika- Taliban anlaşmasını hayata geçirmeye yönlendirmelidir.