Aşkabat'ta Üçüncü Orta Asya Liderleri Oturumu

Orta Asya liderleri üçüncü zirvesi 6 Ağustos Cuma günü Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'ta düzenlenecektir.

Orta Asya liderlerinin üçüncü ortak toplantısı 6 Ağustos Cuma günü  Türkmen hükümetinin ev sahipliğinde, Türkmenistan'ın başkentinde düzenlenmesi planlanmasına rağmen bölge ülkeleri bu alanda iki yapıcı toplantı daha önce  gerçekleştirdi. Bu kapsamda ilk toplantı 2018 yılı Mart ayında Kazakistan'ın Astana kentinin ev sahipliğinde gerçekleştirilmiştir. İlk zirveye Orta Asya cumhuriyetlerinin beş lideri katıldı ve bölgesel rekabetlerden ziyade karşılıklı işbirliği, ekonomik etkileşim ve siyasi ilişkilerin genişletilmesine vurgu yapıldı.

Ardından 2019 yılında Taşkent'te Özbekistan Hükümeti'nin ev sahipliğinde ikinci Orta Asya Zirvesi düzenlendi. İkinci toplantıda Orta Asya liderleri bölge ülkeleri arasındaki kültürel ortaklıkları vurguladılar. Taşkent zirvesinde Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyayev, bölge ülkelerinin vatandaşlarına Orta Asya Yılı Ödülü verilmesini önerdi. Aynı zamanda Orta Asyalı liderler, iklim değişikliği ve Afganistan'daki iç çatışmalar gibi ortak bölgesel sorunlar da dahil olmak üzere önemli konuları ele aldılar.

İkinci Orta Asya zirvesi, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyayev'in göreve başlamasıyla, ülkenin yeni liderlerinin bölgesel görüşlerindeki bir değişikliğin olduğu göstermesinin, aslında yeni bir siyasi örgütün oluşumunun yolunu açtığı bir zamanda Taşkent'te yapıldı. Nitekim, Özbekistan'ın yeni Cumhurbaşkanı, 2019 yılında komşularla gerilimi azaltma ve güven inşa etme politikalarına öncelik vererek, bu bölgesel hedefe ulaşmak için uygun bir ortam sağlamaya çalıştı.

2020'nin üçüncü Orta Asya Zirvesi'nin daha önce 2020'de Bişkek'te yapılması planlanmıştı. Ancak Kırgızistan başkentinde salgın korkusu ve koronavirüs hastalığının yayılması ve huzursuzluk gibi bazı faktörler toplantıyı bir yıl geciktirdi. Bu arada, üçüncü Orta Asya Zirvesi'nin yeri Bişkek'ten Aşkabat'a değiştirildi. Üçüncü Orta Asya Zirvesi'ni düzenlemek üzere Tacik Devlet Başkanı İmamali Rahman, Türkmen yetkililerle koordinasyon sağlamak ve ülke ile ikili anlaşmalar imzalayan ilk Orta Asya üst düzey yetkilisi olmak için Aşkabat'a geldi. Şimdi de Orta Asya liderlerinin , istişare toplantılarını,  "Orta Asya Devletleri Örgütü" olarak adlandırmaları bekleniyor. Bu bağlamda, önde gelen bir Kazak siyasi analisti olan Rüstem Borınşov şöyle bir değerlendirmede bulunmaktadır: "Orta Asya Bölgesel Teşkilatı'nın kurulması şu anda mümkün değildir, çünkü böyle bir teşkilatın kurulması için uygun şartlar yoktur. Toplantılar sadece Orta Asya liderlerinin istişaresi ve fikir alışverişi amacıyla yapılmaktadır. "

Bununla birlikte, Orta Asya Zirvesi'nin, bu bölge ülkelerinin bağımsız olarak ve bölgesel ve küresel güçlerin varlığından yoksun olarak gerçekleştirdikleri ilk toplantılardan biri olduğunu söylemek gerekir. Başka bir ifadeye göre bu toplantıları yapmak, bölgede bağımsız olarak Orta Asya cumhuriyetlerinin liderlerince atılan ilk adımıdır. Bölgesel ve küresel güçlerin yokluğu iki açıdan da önem taşımaktadır.  Bir yandan Orta Asya liderleri bu güçlerin varlığı olmadan bağımsız kararlar alabilirler. Bu nedenle yakınlaşmaların daha istikrarlı olacağı ve bu organizasyonun başarı oranının artacağından söz etmek mümkün. Öte yandan bölgesel ve küresel güçlerin varlığının olmaması, bu örgütte güçlü bir desteğin olmaması anlamına gelir. Açıkçası bu durum, bu ülkelerin karşılaşacağı sorunları ve engelleri de belirginleştirecek ve Orta Asya liderlerinin özgüvenini da etkileyebilecektir. .