Zalmay Halilzad’ın istifası, Amerika’nın Afganistan siyasetinin yenilgi sembolü
Amerika’nın Afganistan özel temsilcisi Zelmay Halilzad görevinden çekilerek, yardımcısı Thomas West yerine seçildi. Amerika’nın Afganistan’dan apar topar ve rezil bir şekilde çekilmesinden 2 ay daha geçmezken Joe Biden’in kararı ile Halilzad görevinden çekildi; bu karar Amerika içinde ve dışında birçok eleştiri ile karşılaştı.
Halilzad’ın Amerika’nın Afganistan temsilcisi olarak görevinden çekilmesi, Washington’un Afganistan’la ilgili siyasetinin yenilgisinin bir diğer sembolüdür. Halilzad, Kasım 2003'ten Haziran 2005'e kadar Amerika’nın Afganistan özel temsilcisi ve Kabil Büyükelçisi olarak görev yaptı. 2007'den beri Amerika’nın Birleşmiş Milletler Büyükelçisi olarak görev yapan Halilzad, Eylül 2018'de Amerika’nı dönem dışişleri bakanı Mike Pompeo tarafından Afganistan Özel Elçisi olarak yeniden atandı.
Halilzad, uzun yıllar Afganistan'da Taliban ile Amerika görüşmelerini yöneten ve grupla yapılan uzlaşma görüşmelerinde önemli şahsiyetlerden biriydi. Biden başkanlığındaki kabinede dışişleri bakanı olan Anthony Blinken de Halilzad’ı yine aynı görevde tuttu. Fakat Halilzad, Taliban geçici hükümeti ve Amerika heyeti arasındaki görüşmelerde yoktu ve onun Biden hükümetinin siyasetlerini Afganistan’da yürütmedeki rolü, istifasıyla sonuçlanacak kadar silik ve önemsizleşti.
Amerika, George Bush başkanlığında 11 Eylül 2001 saldırıları ardından küresel terörizm ile sözde mücadele ve el-Kaide ile işbirliği yapmakla suçladığı Taliban hükümetini devirmek bahanesi ile Afganistan’a saldırdı ve bu ülkeyi işgal etti. İşgalin en yoğun günlerinde Afganistan’da Amerika ve NATO güçlerinin sayısı 140 bine ulaştı. Buna ramen Amerika ve NATO güçleri Afgansitan’ı 20 yıllık işgalleri güvensizlik, yoksulluk, uyuşturucu üretimi ve kaçakçılığı ve terörizmin yayılmasından başka bir sonucu olmadı. 2001 sonbaharında başlayıp 31 Ağustos 2021'de sona eren Afganistan'daki Amerika savaşının maliyetinin 2 trilyon dolardan fazla olduğu tahmin edilirken Afganistan işgalleri boyunca, en az 2400 Amerikan askeri de öldü.
Amerika’nın Afganistan'daki savaşta girdiği çıkmaz ve ülkeyi işgalin sürmesinin yüksek maliyeti göz önüne alındığında, eski başkan Taliban ile müzakerelere başladı. Halilzad bu konuda önemli bir rol oynadı ve son olarak iki taraf Şubat 2020'de Katar'ın başkenti Doha'da bir anlaşma imzaladı. Anlaşmaya göre Washington, merkezi hükümet ile Taliban arasındaki görüşmeler yoluyla ülkedeki barış sürecine yardımcı olmak için birliklerini Afganistan'dan kademeli olarak çekmeyi kabul etti. Fakat yine de Amerika’nın bu hareketi , Taliban'ın Afganistan'ın kontrolünü ele geçirmesi için yeşil ışık anlamındaydı.
Siyasi meseleler uzmanı Hüseyin Ekberi’ye göre Amerika’nın Afganistan hükümetini bir kenarda tutmak ve Taliban ile direkt müzakere etmesi aslında Afganistan halkının seçtiği hükümetin rolünü gözardı etmek anlamındadır.
Bir sonraki adımda Amerika sonu olmayan savaşları sonlandırmak bahanesi ile işgal askerlerini Afganistan’dan çekme kararı uygulamada onların utanç verici şekilde ve rezaletle Afganistan’dan kaçışı, Amerika’nın Vietnam’dan çekilmesinden çok daha kötü bir şekilde yaşandı.
Bir başka konu da savaşın sonucunun ve Afganistan'ın sonuçsuz işgalinin, bu bahaneyle 2001'de Afganistan'ı işgal eden Amerika’nın terörle mücadele yaklaşımının sorgulanmasına yol açmasıdır. Joe Biden, Afganistan'ın 20 yıllık işgalinin amacının terörle mücadele olduğunu iddia etse de, bugün Afganistan'daki terör sorunu, IŞİD'in terörist faaliyetleri göz önüne alındığında çok daha ciddi. Şimdi en üst düzey Amerikalı savunma ve askeri yetkilileri bile Biden'ın kararını sorguluyor. Nitekim Afganistan'daki başarısızlığı kabul eden Amerika Genelkurmay Başkanı Orgeneral Mark Millie, Afganistan'daki askeri görevlerini "stratejik bir başarısızlık" şeklinde değerlendirdi. Halilzad'ın istifası da, Amerika’nın Afganistan'daki stratejisinin başarısızlığının bir başka işareti olarak değerlendiriliyor./
