Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan'ın Sınırları Belirlemeye Hazırlığı

Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan arasında sınırların belirlenmesi etrafındaki müzakerelerin ilk turunun yapılmasından bir yıl sonra iki taraf makamları, bu hususta belgelerin imzalanmasına hazır olduklarını duyurdular. 

Ancak, iki komşu ülkenin coğrafi çerçevesini ve sınır çizgilerini belirlemek, on maddelik Karabağ barış anlaşmasının en önemli hükümleri olarak kabul edilmelidir. Nitekim, 9 Kasım 2020 gece yarısı Moskova'da imzalanan Dağlık Karabağ bölgesinin mülkiyetine ve barış durumuna ilişkin Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan arasında on maddelik barış anlaşmasının en önemli maddelerinden biri kuşkusuz bu husustur. Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan sınır çizgileri ve iki komşu ülkenin sınırlarının çizilmesi en önemli madde olarak değerlendirilmelidir.  Bu bağlamda, Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan'ın üst düzey yetkilileri, iki ülke arasındaki sınırların belirlenmesi ve çizilmesi sürecini koşulsuz olarak başlatmaya hazır olduklarını bir kez daha ilan ettiler.

Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov konuyla ilgili şunları söyledi:"Bakü, sınır çizmenin koşulsuz başlatılmasını destekliyor."

Bayramov ayrıca şunları da açıkladı:"Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan sınırlarının belirlenmesi iki ülke ilişkilerinin normalleşmesi açısından önemli görülmekte. İlham Aliyev hükümeti bu sürecin bir an önce koşulsuz olarak başlatılmasını desteklemektedir."

Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vahan Hunanian ise geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada şunları söyledi:" Nikol Paşinyan hükümeti, Ermenistan'ın Azerbaycan Cumhuriyeti ile sınırlarını ön koşulsuz belirleme çerçevesini başlatmaya hazır."

Bakü ve Erivan hükümetlerinin siyasi yetkilileri  sınırı işaretlemeye ve belirlemeye hazır olduklarını duyururken, Mayıs 2021'de de Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan yetkilileri sınırın çizilmesine ilişkin belge taslağını onayladıkları dikkat çekicidir.  Bu belgede Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan sınır hatlarının önemli ihtilaflı kısımları tespit edilmiş ve mülkiyeti üzerinde anlaşmaya varılmıştır. Taslağı imzalarken Ermenistan Başbakanı kayyımı olan Nikol Paşinyan daha önce şunları söylemişti: "Ermenistan ile Azerbaycan Cumhuriyeti arasında akdedilecek hudut hatlarının çizilmesine ilişkin bu anlaşmanın hükümleri yüzde 100 Ermenistan'ın çıkarınadır.

Tabii ki Nikol Paşinyan bu belgenin neden Ermenistan'ın çıkarına olduğunu ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ulusal çıkarlarına uygun olup olmadığını açıklamadı. Ancak o sırada Ermenistan'ın erken parlamento seçimlerinin eşiğinde bunun yapıldığı düşünülürse, Ermeni politikacının abartılı sözleri pek de ciddiye alınmamalıdır. Bununla birlikte, Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan arasında herhangi bir belgenin imzalanmasının, iki komşu ülkeyi kalıcı barışa bir adım daha yaklaştıracağında da şüphe yoktur. Buna ilaveten, Dağlık Karabağ ihtilafının tarafları, iletişim altyapılarını yeniden açmak için hızlı davranmak istiyor gibi görünüyor.

Ermenistan Başbakanı geçtiğimiz günlerde bir Ermeni televizyon kanalına verdiği röportajda, bölgedeki tüm demiryolu ve karayolu altyapısının yeniden açılması gerektiğini söyledi ve şu açıklamada bulundu: "Ermenistan, Azerbaycan Cumhuriyeti ile Nahçıvan arasındaki iletişimi sağlamalı, ancak Ermenistan topraklarında Azerbaycan Cumhuriyeti'ne bir koridor verilmesi hiç gündemimizde değil."

İlham Aliyev hükümetinin yetkilileri, Türkiyeli mevkidaşlarına uyarak  Kasım 2020'de Dağlık Karabağ barış anlaşmasının imzalanmasından bu yana Ermenistan'da Zanegzur adlı bir koridor kurma çabalarını iki katına çıkardı. Ancak Ermeni yetkililer, Azeri-Türk talebine şiddetle karşı çıktılar. Azerbaycan Cumhuriyeti yetkilileri, Dağlık Karabağ barış anlaşmasının hükümlerinin uygulanmasının ardından bölgede Rus barış gücünün varlığını istemediklerini de dolaylı olarak belirttiler. 

Bu konuda Ermeni şarkiyatçı Ruben Safrastian şuna inanıyor: "Altyapının yeniden açılması ancak Rus barış gücü askerlerinin güvenliği sağlamasıyla mümkündür."

Genel olarak, Güney Kafkasya'da altyapının yeniden açılması doğaldır ve şüphesiz on maddelik Dağlık Karabağ barış anlaşmasının en önemli hükümlerinden biridir. Bu arada, Türkiye'nin Kafkasya bölgesindeki emellerini yerine getiremediği gerçeği de göz ardı edilmemelidir. Ancak Türkiye hükümeti İlham Aliyev hükümetini oyuna getirerek, Azerbaycan Cumhuriyeti'nden önümüzdeki yıllarda Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ulusal çıkarlarına karşı kullanılabilecek önemli tavizler almayı başardı.