Suriye ikinci bir Libya mı olacak?

Parstoday – Bazı bölge uzmanlarına göre, Beşar Esad sonrası döneme giren Suriye, krizlerle dolu bir sürece adım attı ve bu süreç ülkeyi Libya’ya benzer bir kaderle karşı karşıya bırakabilir.

10 yılı aşkın süredir yıkıcı bir savaşla boğuşan Suriye, Aralık 2024’te Beşar Esad’ın düşüşünün ardından tehlikeli bir geçiş dönemine girdi. Parstoday’in IRNA’ya dayandırdığı haberine göre, eski Heyet Tahrir el-Şam lideri Ebu Muhammed el-Culani, şu anda Suriye’nin yöneticisi olarak merkezi ve istikrarlı bir hükümet kurmaya çalışıyor. Ancak artan güvensizlik, kabile rekabetleri ve dış müdahaleler, Suriye’nin geleceğini Muammer Kaddafi sonrası Libya’ya benzer bir senaryoya yaklaştırıyor.

Libya, Kaddafi’nin 2011’de devrilmesinden sonra iki rakip hükümete bölündü ve hâlâ iç savaşlar, petrol kaynakları üzerindeki çekişmeler ve yabancı güçlerin etkisiyle mücadele ediyor. Bu ülke, bugün Suriye için uyarıcı bir örnek haline gelmiş durumda.

• Yapısal Benzerlikler

Lübnan gazetesi Al-Ahbar’ın haberine göre, Suriye’deki güvenlik yapısının etkinliği konusunda ciddi şüpheler doğuran bir dizi güvenlik sorunu yaşanıyor. Bu yapı, İdlib’deki Heyet Tahrir el-Şam modelinden esinlenmiş olup, savaş döneminde ve Beşar Esad’ın düşüşünden önce işlevsel görünüyordu; o dönemde bu grup onlarca silahlı grubu bir araya getirerek İdlib’i yönetmiş ve Suriye’nin kuzeyinde etkili bir güç haline gelmişti.

Ancak bugün, artık aktif cephelerin kalmadığı bir ortamda bu model sorun yaşamaktadır. Silahlı gruplar, ekonomik projelerden kaçak geçiş noktalarının kontrolüne kadar uzanan mali kaynakları ele geçirmek için birbirleriyle rekabet ediyor ve aralarındaki ittifaklar zayıflamış durumda. Washington’un Kürt meselesi üzerine diyalogda ısrarı, İsrail’in Süveyda’daki Dürzilere verdiği destek ve geniş çaplı bir savaş tehdidinin olmaması, Culani’nin güvenlik modelinin etkisiz görünmesine neden oluyor.

Bu arada Al Jazeera, “Suriye’de Libya senaryosunun tekrarı konusunda neden uyarı yapılıyor?” başlıklı haberinde şöyle yazıyor: Libya’da Ulusal Birlik Hükümeti Abdulhamid Dibeybe liderliğinde Trablus’u kontrol ederken, Halife Hafter doğu ve güney bölgeleri elinde tutuyor. Benzer bir bölünme Suriye’de de şekilleniyor. Geçici hükümet Şam’da hâkimiyet kurmuş durumda, ancak Demokratik Suriye Güçleri kuzeydoğudaki petrol ve gaz rezervlerini kontrol ediyor. Al Jazeera, Hafter’in Rusya’nın el-Cufra ve el-Hadim üslerinden destek aldığını, Demokratik Suriye Güçleri’nin ise ABD’nin Remilan ve Koniko üslerindeki askeri varlığıyla desteklendiğini hatırlatıyor. Bu kaynak bölüşümü, tıpkı Libya’da olduğu gibi, gelecekteki çatışmaların zeminini hazırlıyor.

Alman medya kuruluşu Deutsche Welle de “BM Temsilcisi: Suriye’nin Libya’ya dönüşme riski var” başlıklı haberinde, Birleşmiş Milletler özel temsilcisi Geir Pedersen’in uyarılarına yer veriyor. Pedersen, Suriye’nin “bıçak sırtında” olduğunu belirtiyor. El-Culani’nin otoriter ve kapalı bir rejim kurmaktan kaçınmak için rotasını değiştirmesi gerektiğini vurguluyor. Pedersen, geçici hükümet, Kürtler ve Dürziler arasında güven eksikliğinin ülkeyi yeniden iç çatışmalara sürükleyebileceği uyarısında bulunuyor./