Irak Parlamentosunda “El-Ketle El-Akbar”ın Kurulmasında Karşılaşılan Zorluklar
Parstoday – Irak’ta altıncı parlamento seçimleri 11 Kasım 2025’te ülke genelinde gerçekleştirilecek ve sonrasında parlamentoda “El-Ketle El-Akbar”ın (Büyük Fraksiyon) kurulması konusu önemli bir gündem maddesi olacak.
Parstoday’in haberine göre, Irak parlamento seçimleri 11 Kasım 2025’te yapılacak. Özel oylama, 9 Kasım’da güvenlik ve askeri güçler ile mültecilerin katılımıyla gerçekleşti; Yüksek Seçim Komisyonu verilerine göre güvenlik ve askeri personelin %82’si, mültecilerin ise %73’ü özel oylamaya katıldı. Şimdi, Irak genel seçimlerine yaklaşılırken “Büyük Fraksiyon” oluşturma mücadelesi kritik bir noktaya ulaşmış durumda. Bu fraksiyon, geleceğin başbakanını belirlemede kilit rol oynuyor.
Irak Anayasası’na göre, parlamento içindeki “El-Ketle El-Akbar” (Büyük Fraksiyon), başbakan adayını önerme hakkına sahip. Bu kavram, 2005’te Irak Anayasası’nın kabulünden bu yana siyasi gruplar arasında sürekli tartışma konusu oldu. 2010 yılında yapılan önemli bir yorum, “en büyük fraksiyon”un mutlaka seçimlerde en fazla oyu alan liste olmadığını, seçimlerden sonra parlamentoda farklı listelerin birleşmesiyle oluşan fraksiyon olduğunu belirtti. Bu fraksiyon, başbakanı seçmek için mutlak çoğunluğa (%50+1) ihtiyaç duymuyor; yeter ki diğer fraksiyonlardan daha büyük olsun. Bu mekanizma, seçimlerden sonra en kritik ve karmaşık siyasi pazarlıkların “El-Ketle El-Akbar”ın kurulması üzerinde yapılmasına yol açıyor. Siyasi liderler, başbakanı belirleme gücüne sahip bu fraksiyonu oluşturmak için yoğun müzakereler ve ittifaklar yürütüyorlar. Başbakan, yürütme organının başı ve silahlı kuvvetlerin komutanı olarak Irak siyasi sisteminde en güçlü figürdür.
11 Kasım 2025 parlamento seçimlerine yaklaşırken, özellikle Şii akımlar arasında, Koordinasyon Çerçevesi (El-Etraf El-Tansiki) kapsamında bu pozisyonu elde etme rekabeti yoğunlaşmış durumda çünkü Irak Anayasası’na göre başbakan Şiiler arasından seçiliyor. Önemli bir diğer konu ise “El-Ketle El-Akbar”ın yanı sıra, parlamento içinde azınlıkların hükümetin kurulmasını engellemesine veya süreci kontrol etmesine imkan tanıyan “El-Thuluth El-Damen” (Garantili Üçte Bir) mekanizmasıdır. Yani Irak’ta cumhurbaşkanının seçimi için parlamento toplantısında iki üçte bir çoğunluk (220 milletvekili) gerekiyor; eğer 110 kişilik üçte bir azınlık bu toplantıya katılmazsa, toplantı yeterli çoğunluğa ulaşamaz ve cumhurbaşkanı seçilemez; dolayısıyla yeni başbakan da atanamaz.
Seçimlere yaklaşılırken hâlâ “El-Ketle El-Akbar”ın kurulması ve yeni başbakanın belirlenmesi konusunda bir uzlaşı sağlanmış değil; parlamentoda büyük fraksiyonun oluşması uzun zaman alabilir. Bu süreçte, Irak’ta Sadr Hareketi lideri Müqtada Sadr’ın seçimleri boykot etmesi de etkili. Sadr Hareketi, 2021 seçimlerinde tarihi bir zafer kazanmış ve 73 sandalye elde etmişti; ancak anlaşmazlıklar nedeniyle başbakan adayını gösterememiş ve 2022 yazında Sadr’ın talimatıyla Sadr Fraksiyonu topluca parlamentodan çekilmişti. Ardından Müqtada Sadr, 2013’ten bu yana onuncu kez siyasetten çekildiğini açıklamıştı.