Neden İsrail-Mısır Gaz Anlaşması Çöküşün Eşiğinde?

Parstoday – İsrail ile Mısır arasındaki siyasi ve güvenlik anlaşmazlıkları artık ekonomik alana da yansımış durumda ve Tel Aviv ile Kahire arasındaki en büyük doğalgaz anlaşması çöküşün eşiğine gelmiştir.

Habere göre, İsrail’in Mısır’a doğalgaz ihracatına ilişkin en büyük anlaşmalardan biri şu anda dağılma noktasına ulaşmıştır. Yaklaşık 35 milyar dolar değerindeki bu anlaşma, 2040 yılına kadar Mısır’a 130 milyar metreküp gaz aktarımını öngörüyordu; ancak bugün Netanyahu kabinesinin siyasi baskı aracı haline gelmiştir.

Anlaşmaya göre İsrail’in Mısır’a günlük yaklaşık 1,8 milyar fit küp gaz ihraç etmesi gerekiyordu. Ancak şu anda işgal altındaki Filistin’de karmaşık bir siyasi ve teknik çıkmaza girilmiş durumda. Mısır Petrol Bakanlığı kaynaklarına göre, İsrail’den gelen gaz miktarı şu anda günlük 850 milyon ile 1 milyar fit küp arasında değişiyor. Bu miktar 2019 anlaşmasına dayanıyor ve 2020’den itibaren uygulanmaya başlamıştı. Fakat İsrail, 2025 Temmuz’unda yapılan ek anlaşmada öngörülen yeni taahhütleri yani 2026’da günlük 1,8 ila 2 milyar fit küpe ulaşacak şekilde kademeli artışı yerine getirmedi. Ayrıca teknik ve denetim sorunları da süreci daha karmaşık hale getirdi.

Tel Aviv başlangıçta bu eksikliği teknik sorunlara bağlamış ve Ekim 2025’e kadar çözüleceğini açıklamıştı. Ancak daha sonra Netanyahu kabinesi ve Knesset’teki bazı komitelerin, Gazze’nin durumu ve Mısır ordusunun Sina’daki varlığı nedeniyle anlaşmanın yeni aşamasını durdurmak ve gelecekteki gaz fiyatlarını yeniden müzakere etmek istediği ortaya çıktı.

Netanyahu hükümeti bu ekonomik anlaşmayı, aşırı sağın desteğini korumak ve yolsuzluk dosyaları ile güvenlik eleştirilerinden kaynaklanan baskılardan kaçmak için siyasi bir araç haline getirmiştir. İsrailli sağcılar, gaz anlaşmasını sabote ederek Gazze’de savaş ortamını sürdürmek ve Mısır ile gerilim yaratmak suretiyle iç siyasette avantaj sağlamayı hedefliyor.  

İsrail’in ekonomik sitesi Bizportal’a göre, Mısır gaz ticaretinden yılda milyarlarca dolar kazanç elde ediyor. İsrail gazını Leviathan sahasından Mısır’a ihraç ediyor ve bunun büyük kısmı Mısır’ın LNG tesisleri aracılığıyla Avrupa’ya gönderiliyor. Bu ihracattan elde edilen kârın yaklaşık %80’i Mısır’a kalıyor. Mevcut anlaşmaya göre İsrail, önümüzdeki 15 yıl boyunca Mısır’a 130 milyar dolar değerinde gaz satacak ve bu miktarın büyük bölümü Mısır ekonomisinde kalacak.

İsrail’deki aşırı sağcı çevreler, gaz ihracatının Mısır ekonomisini güçlendirdiğini ve bunun Gazze’ye baskı uygulama planlarına engel oluşturduğunu düşünüyor. Ayrıca gelecekte gaz fiyatlarının İsrail için adil olmayacağından endişe ediyorlar. Netanyahu ise ihracatı tamamen durduramıyor; çünkü Leviathan sahasında ortak olan uluslararası şirketler, özellikle Amerikan Chevron hükümete büyük baskı yapıyor. Bu şirketler sahaya büyük yatırımlar yapmış durumda ve gaz ihracatı için tek ekonomik yol Mısır’ın gaz iletim ağıdır. Alternatif yollar ya çok pahalıdır ya da kapasiteye sahip değildir.

Öte yandan Mısır, İsrail’den gaz ithalatını ciddi şekilde azaltmaya hazırlanıyor. 2026 yazına kadar ithalatın kısmen durdurulması ihtimali bulunuyor. Mısır şu anda Kuzey Afrika’nın en büyük doğalgaz ithalatçısı haline gelmiş durumda ve en uygun fiyatlar için aylık ihaleler düzenlemeyi planlıyor. Son dönemde 3 LNG sevkiyatı için spot piyasadan ihale açtı ve yıl sonuna kadar Suudi, Fransız, Hollanda ve Azerbaycan şirketlerinden 20 sevkiyat daha almak üzere anlaşma yaptı. Ayrıca 2026 yılı için yaklaşık 125 sevkiyat anlaşması imzalandı. Bu süreçte Mısır ordusu, ekonomi uzmanları ve enerji yetkililerinin katıldığı yoğun toplantılarla gaz bağımlılığını azaltma ve 2026’ya kadar gerekli LNG alımları için ek 3 milyar dolar bütçe sağlama yolları tartışılıyor. Mısır ayrıca 2030’a kadar uzun vadeli LNG ithalat anlaşmaları yaparak enerji tedarikçilerini çeşitlendirmeyi hedefliyor.

Sonuç olarak, Mısır ile İsrail arasındaki bu büyük gaz anlaşması, siyasi, güvenlik ve ekonomik faktörlerin birleşimi nedeniyle çöküşün eşiğine gelmiştir. Bu durum, iki taraf arasındaki ekonomik ilişkilerin bölgedeki siyasi ve güvenlik gelişmelerinden derin biçimde etkilendiğini göstermektedir. /