Irak'ta ayrılık referandumunu kazananlar ve kaybedenler

Irak Kürt bölgesinin ayrılması referandumu üzerinden yaklaşık bir ay geçerken, referandum sonucunun iptal edilmesi ile ilgili tartışmalar ve açıklamalar devam ederken, referandumu kazanan ve kaybedenler de büyük ölçüde belirlenmiş oldu.

Ayrılık referandumunu ısrarlar düzenleyen Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesut Barzani ve yandaşları ve bazı diğer Kürt gruplar, referandumdan istenen sonuçları alamadıkları artık herkesin malumudur. Irak güvenlik güçleri referandumun ardından Kürkük harekatı ile ayrılık referandum sonucunu pratikte etkisiz hale getirdiği gibi, ulusal düzeyde de IKBY'nın konumu referandum öncesine göre daha da zayıflamış oldu. Bu bağlamda Kürt Yurtsever Birliği eski üyelerinden Berhum Salih eş-Şark el-Evsat gazetesine yaptığı açıklamada şöyle diyor: "bölgesel ve uluslararası tepki ve itirazların olduğu bir ortamda referandum kararı alındı. Ayrıca Kürtler arasında iç anlaşmalar da yoktu. Hatta Bağdat ile yapılan anlaşmalar da istenmeyen türdendi. Bu yüzden referandum yenilgiye uğramıştır."

Yaşanan olaylar ve izlenimlere göre, IKBY'nin düzenlediği ayrılık referandumun en büyük kaybeden tarafı IKBY ve Demokrat Partisi olurken en büyük galibi de Irak yönetimi sayılıyor.

Ayrılık referandumunun ardından Irak Kürt Bölgesel Yönetimi beklediklerini elde edemediği gibi, tam tersine Merkezi Yönetim karşısında daha zayıf bir konuma düştü. Bölge ülkeleriyle de ilişkileri ciddi anlamda zarar gördü. Hatta Berhum Salih gibi şahsiyetler, IKBY'nin dağılmasını ve Bağdat ile gerilimli dönemin geride bırakılması için geçiş hükümetinin kurulmasını istedi. 

Demokrat Parti, inat ve ısrarla gerçekleri görmezden gelip, referandum ile ilgili yanlış hesaplar yaptığı için Kürt Bölgesel Yönetimi'ni Bağdat karşısında zayıf konuma düşürmüştür. Bu yüzden Kürt gruplardan Mesut Barzani'nin istifası için gelen sesler şu sıralarda artık yükselmiş bulunuyor.

Demek ki, ayrılık referandumunu düzenleyen IKBY, referandumun esas kaybeden tarafıdır.

Erbil'in referandum konusunda yaptığı hata karşısında en büyük galip olduğu ise ifade edilebilir. Irak yönetimi referandumun sebebiyet verdiği ve doğurduğu sonuçlar ve tehditleri, kendi ulusal konumunu takviye etmek ve de bölgesel ve uluslararası destek ve yardımları alma fırsatına dönüştürmeyi başardı. Bu doğrultuda, Ankara ile Bağdat arasında son yıllarda hat sayfaya varan gerilimler, ayrılık referandumundan kaynaklanan ortak tehdit anlayışı yüzünden önemli ölçüde azaltı ve Türkiye yönetimi Erbil'e karşı Irak yönetimini destekledi. Hatta Irak Başbakanı Haydar İbadi 25 ekimde Ankara'ya giderek, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Başbakanı Binali Yıldırım ile görüşmelerde bulundu.

Referandumu kaybeden en önemli zat ise kuşkusuz Mesut Barzani ve kazanan en önemli zat ise Haydar İbadi oldu.

Referandum öncesi bile Kürt bölgesindeki muhalefet partileri tarafından baskı altında olan Mesut Barzani, referandum sonrası yaptığı yanlış hesap ve tahminlerinden dolayı daha sıkıştırılmış oldu. Öyle ki ilerleyen günlerde Mesut Barzani'nin istifa edeceği haberleri gündeme düştü ve ulusal düzeyde de Irak meclisi Barzani hakkında soruşturma başlatılması talebinde bulundu.

Haydar İbadi, Bağdat ile Erbil arasında referandum yüzünden yaşanan gerilimin en önemli galibidir çünkü Irak'ta gelecek yılın başlarına doğru düzenlenecek meclis seçimleri öncesinde referandum krizine son vermek suretiyle rakiplerine karşı konum ve yerini takviye etmiş oldu.