Amerika'nın İran Aleyhinde Avrupa'yı da Yanına Alma çabası

Amerika'nın İran aleyhindeki hasmâne siyasetlerinin devamında ve İran karşıtı cephenin güçlendirilmesi doğrultusunda Amerika Dışişleri Bakanı Avrupa'ya yaptığı ziyarette Almanya, İsviçre ve Hollanda'da İran konusunda ve Amerika'nın İran'a karşı yaptırımları ve cezalandırma siyasetleri eksenli görüşmeler gerçekleştirdi.

Amerika Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Avrupa'ya ziyaretinin ilk gününde Berlin'de Almanya Dışişleri Bakanı  Heiko Maas ile görüştü. Pompeo bu görüşmede Avrupa ile İran arasında özel mali sistemi-İNSTEX'in kurulmasına değinerek şunları kaydetti:" Yaptırımlara tabi tutulan mallar ile ilgili bir ticaret olmazsa Washington açısından sorun yoktur."

Mike Pompeo'nun üç Avrupa ülkesine ziyareti Washington makamlarının İran aleyhindeki tehditlerinin arttığı, savaş çığırtkanlığı ve çelişkili açıklamalar yapıldığı bir sırada gerçekleşmektedir. Böyle koşullarda Amerika Dışişleri Bakanının da yeşil kıtaya İran'a karşı Avrupa'yı da yanlarına almak hedefi ile gittiği aşikardır.

Amerika Başkanı Donald Trump'ın işbaşına gelmesi ile Amerika ve Avrupa'nın özellikle de İran hususundaki ihtilafları artmıştır. Öyle ki Amerika'nın İran ile yapılan uluslararası anlaşmadan çekilmesinin ardından Avrupa defalarca bu anlaşmaya bağlı kalacağına vurgu yaparak şimdiye dek bu anlaşmanın korunmasını ve tamamen uygulanmasını istemiştir. Avrupalı makamlar ayrıca Washington yaptırımlarına karşı koymak için özel mali sistemin de etkili olacağından söz ediyorlar. Bu açıklamaların ardından ise Amerikan makamlar bu sistemin de Washington'un yaptırımlarına tabi tutulacağını belirtmiştir.

Öte yandan,  Avrupa Washington'un İran'a karşı askeri karşılık verme hususunda da Amerika'ya ayak uydurmadı. Bu çerçevede Avrupalı makamlar da Trump'ın Batı Asya'daki savaş yanlısı siyasetlerinden duydukları memnuniyetsizliklerini dile getirmişlerdir.

Almanya Dışişleri Bakan yardımcısı Niels Annen Amerikan makamlarının İran karşıtı savaş yanlısı ve şiddet dolu açıklamalarından duydukları endişeye değinerek şunları kaydetti:" Amerika başkanı Donald Trump'ın bu alandaki siyaseti yasa dışıdır. Çünkü Birleşmiş Milletler kararlarının hiçe sayılması anlamına gelmektedir. "

Avrupalı makamların son yıllarda kendi çıkarları, hüviyetlerinin ve birliklerinin korunması doğrultusunda Washington'u İran'a karşı siyasetlerini hayata geçirmekte yalnız bırakmasına rağmen İran'ın çıkarlarının sağlanması çerçevesinde de pek etkili ve pratik adım atmamıştır. Nitekim İNSTEX gibi özel mali sistem bile hala uygulanma aşamasına getirilememiştir.

Böyle bir durumda Washington makamları bir kez daha Avrupa'yı tehditleri ile korkutarak yanlarına almaya çalışıp Avrupalıların da desteğinden yararlanmak istediler.

Bu yüzden Avrupa makamlarını Washington siyasetlerine ayak uydurmalarını isteyerek İran'a karşı bir tavır sergilemeye teşvik etmeye çalışıyorlar. Bu konu ise Avrupalılar tarafından kabul görmeyen bir husus olmuştur. Avrupalılar bu konuyu, kendi güvenlik siyasetleri ve diplomasilerine uygun görmeyerek bu hususa olumsuz yaklaşmaktadırlar. Avrupa açısından Bercam Nükleer Anlaşması Avrupa Birliğinin bu kıtanın güvenliğinin sağlanması doğrultusundaki en önemli diplomatik kazanımıdır. Washington ise bu kazanımı gözardı ederek bu başarının değerini düşürmek istiyor.

Fransa Uluslararası İlişkileri Enstitüsü Başkan Danışmanı Dominique David Avrupa'nın tüm alanlarda Amerika'ya uymak zorunda olmadığını belirterek, şunları kaydetti: "Avrupa Birliği bağımsız stratejilerini hayata geçirme tutumuna sahip olup, diplomatik bağımsızlığını da güçlendirmek zorundadır."

Amerika Dışişleri Bakanının Avrupa'daki çabalamasına rağmen ancak Amerika makamlarının İran aleyhindeki çelişkili ve farklı tutumlarına bakıldığında Pompeo'nun da Avrupa seferinden eli boş döneceği kesindir.