Ramazan bayramı-2

Mübarek Ramazan bayramı dolaysıyla hazırladığımız programımızın ikinci bölümünde İran milleti ve diğer bazı Müslüman milletlerde bu bayramın merasimlerinden söz etmek istiyoruz sizlere.

Ramazan bayramı veya diğer adı ile Fıtır bayramı, yüce Allah’ın kullarına bir ay ibadet ve ihlasın ardından verdiği ziyafettir. Allah teala bu ziyafetle kullarına itaatkar olmalarının karşılığını veriyor.

Fıtır sözcüğü orucu açma anlamında kullanılan bir sözcüktür. Şevval ayının ilk günü de, bu günde insanların bir ay boyunca içmekten ve yemekten sakınma hükmü kaldırıldığı ve mümin kullardan bu günde oruçlarını açmaları istendiği için Fıtır bayramı olarak adlandırılmıştır.

Ramazan bayramı Müslümanların en büyük bayramlarından biridir ve bayram namazı, fitre zekatını mahrumlara ödemek gibi özel etkinlikleri ve ibadetleri söz konusudur. Mümin insanlar dünyanın neresinde olursa olsunlar, bu ibadetleri ve amelleri yerine getirir.

Ramazan veya Fıtır bayramı iki eski ve yapıcı amelle başlar. Bunlardan biri bayram namazı kılmaktır ki bir bakıma yüce Allah ile irtibat kurma anlamına gelir. İkinci amel ise fitre zekatını ödemektir ki bu da toplumun mahrum kesimleri ile dayanışma anlamına gelir.

Ramazan bayramı namazı genellikle camilerde kılınır ve böylece insanlar yüce Allah’a mübarek Ramazan ayında O’na yakınlaşma fırsatı verdiği için şükreder ve ayrıca birlik ve beraberliğini pekiştirir.

Bundan başka, Müslümanlar bu mübarek günde Fıtriye adı verilen belli bir meblağı muhtaç ve mahrum insanlara verir. Böylece mübarek Ramazan ayında maddi bağlarını mümkün mertebe koparan mümin kullar ödedikleri fitre zekatı veya diğer adı ile fıtriyelerini ödeyerek oruç ibadetlerini tamamlamış olur.

Ramazan bayramı gelenekleri ve merasimleri Müslümanların arasında hemen hemen birbirine benzerdir, ancak çeşitli ülkelerde yaşayan Müslümanların arasında söz konusu olan kültür farklılığı yüzünden bu günün kutlamaları çeşitli milletlerin arasında farklı olabilir.

Buna göre sohbetimizin devamında ilk önce İran İslam Cumhuriyeti’nin çeşitli bölgelerinde bu bayramın nasıl kutlandığını ve düzenlenen merasimleri gözden geçirmek ve ardından diğer bazı ülkelerde düzenlenen bu tür merasimlerle tanışmak istiyoruz.

İran’da çeşitli kentlerde veya köylerde yaşayan insanlar mübarek Ramazan bayramını eski zamanlardan bu yana muhteşem etkinliklerle kutluyor. Ramazan bayramını karşılamak İran’da çok eski bir gelenektir ve genellikle de Ramazan ayının son haftasında yerine getirilir.

İran’ın güneyinde yer alan Abadan ve Hürremşehir halkı mübarek Ramazan ayının son haftasında evlerine temizlik yapar ve alış verişe çıkarak çiçek, tatlı, kuru yemiş ve yeni elbiseler tedarik görür.

İran’ın doğusunda yer alan Bircend halkı ise Ramazan bayramını camilerin girişini ve cadde ve sokakları ışıklandırarak karşılar.

Mübarek Ramazan ayının son gününde İran’ın merkezinde yer alan Gülpaygan halkı ellerinde tuttukları su dolu bir kabın içine bakarak ay hilalini bulmaya çalışır. Yine bu günde bazı kadınlar eski bir geleneği yerine getirmek üzere Şevval ayını ararken, Paçin adında olan ve paklığı simgeleyen beyaz bir elbise giyer.

Şevval ayı hilali görüldüğü takdirde İranlı mümin insanlar Ramazan ayı ile vedalaşır ve Ramazan bayramının gelişini tebrik eder ve bayram günü, bayram namazı kılındıktan sonra birbirini kutlamak üzere karşılıklı ziyaretler gerçekleştirilir. Gidilen evlerde ise ev sahibi genellikle konuklarını meyve ve tatlı ile ağırlar.

İran’ın başkenti Tahran’ın eski mahallelerinde yaşayan insanlar Kaçi adında bir nevi tatlı hazırlar ve evin çocukları yapılan bu tatlıyı komşulara ve akrabalara götürerek onlardan hediye alır.

Meşhed halkı da Yahmi adında pirinç ve etten bir yemek yapar.

İran halkının güzel adetlerinden biri, tüm bayramlarda olduğu gibi Ramazan bayramında da geçmişlerini yad etmektir. İran halkı bayrama bağlanan gece veya bayram günü geçmişlerinin mezarını ziyaret eder ve onlar için dua ederek sadaka verir.

İran’ın kuzeyinde yer alan Gorgan kentinde eski bir adete göre herhangi bir yakınını kaybeden insanlar bu bayram onların bu olaydan sonra ilk bayramı ise, evlerinde oturur ve başkaları onları ziyarete gelir ve taziyelerini bildirir. Ev sahibi ise gelenleri çay, hurma ve meyve ile ağırlar.

Şimdi Ramazan bayramının başka ülkelerde nasıl kutlandığına kısaca göz atmak istiyoruz.

Ramazan bayramı güneydoğu Asya bölgesinde yaşayan Müslümanların de en büyük dini ve milli bayramlarından biri sayılıyor. Bu bölgede ve özellikle Malezya’da Ramazan bayramı, Müslümanların en önemli bayramıdır. Buna göre bu ülkede Ramazan bayramı dolaysıyla hemen hemen bir hafta tatil ilan edilir. Malezya Müslümanları bu bayrama Malayice “Hari Raya”, yani “şenlik günü” diyor.

Malezya Müslümanları bayrama bağlanan gecede camilere akın ediyor ve bayram günü resmen ilan edilince tekbir çekiyor, öyle ki Allah-u Ekber nidası ta uzaklardan duyulabiliyor. Malezya halkı bayram sabahı da camilere ve musallalara gelerek bayram namazına katılıyor. Namazın ardından geleneksel elbiselerini giyen Malezya halkı akraba ve eş dost ziyaretine başlıyor ve bayramı kutluyor. Malezya halkı bayramı kutlamak için birbirine “Selamet Hari Raya” diyor.

Malezya halkı arasında Ramazan bayramı ile ilgili çok eski bir gelenek ve adet, Open House ya da açık ev (sofra) adı ile anılan ziyafetlerin düzenlenmesidir. Bu ziyafetler genellikle maddi durumu iyi olan insanlar veya hükümet ve yerel yönetim yetkilileri tarafından düzenleniyor.

Open House ziyafetini düzenleyen insanlar evlerinde oturuyor ve gelen misafirleri türlü yiyecekler ve tatlılar sunarak ağırlıyor ve bayramlarını kutluyor. Bu günde Malezya başbakanının evi de halka açılıyor ve bu ziyafet onun evinde de düzenleniyor.

Bundan başka Malezya halkı arasında bayram dolaysıyla seyahate çıkmak da eski adetlerden biridir. Malezya halkı bayram tatilini değerlendirerek başka kentlerde veya köylerde yaşayan akrabalarını ve büyüklerini ziyarete gidiyor.

Gerçekte Malezya’da Ramazan bayramı sadece dini bir bayram değil, aynı zamanda milli bir bayramdır ve bu ülkede yaşayan ve başka dinlere mensup olan insanlar ve özellikle Çinliler de bu bayramın etkinliklerine katılır.

Ramazan bayramı Arap ülkelerinde da ayrı atmosferde kutlanıyor. Tunus halkı mübarek Ramazan bayramı dolaysıyla dört gün resmi tatilin tadını çıkarıyor ve günler öncesinden bayram hazırlığına başlayarak bu özel bayramı karşılamaya gidiyor. Tunus halkı da bu bayramı geleneksel kıyafetlerini giyerek karşılıyor. Bayram sabahı erkekler bayram namazı için camilere akın ediyor ve kadınlar evde kalarak kutlama hazırlıklarını tamamlıyor. Tunuslu kadınlar bayram için baklava ve Makrud adı ile anılan özel bir tatlı hazırlıyor. Bu tatlılar genellikle Tunuslu kadınlar tarafından evde yapılıyor ve bayram günü eşe dosta dağıtılıyor.

Tunuslu aileler bayram günlerinde çocuklarına çok önem veriyor ve onlara özel ilgi gösteriyor ve bu bayrama da küçük bayram anlamına gelen Sagir bayramı adını veriyor. Tunus halkı bu bayram çocuklara özel bir bayram olduğuna ve onları İslam’la daha iyi tanıştırdığına inanıyor. Tunuslu aileler bayram için çocuklarına yeni ayakkabı, elbise ve oyuncaklar tedarik görüyor ve bayram günü onlara bayramlık olarak veriyor. Tunuslu esnaf da bayram günlerinde sattıkları ürünlerin fiyatını arttırmadıkları gibi, mümkün mertebe gelen müşterinin eli boş dönmemesine özen gösteriyor ve bunu bir nevi İslami dayanışma olarak görüyor ve amellerine İslami kardeşlik diyor.

İslam ülkelerinde Ramazan bayramı etkinliklerini gözden geçirmemizin devamında bu kez Avrupa kıtasında Bosna Hersek’e uğramak ve bu ülkede yaşayan Müslümanların bu bayramı nasıl kutladıklarını gözden geçirmek istiyoruz

Bosna Hersek, Avrupa kıtasının güneydoğusunda yer alıyor. Bu ülkede Müslüman, Sırp ve Hırvat kavimlerinden oluşan üç kavim yaşıyor. Ramazan bayramı Müslüman Boşnakların arasında büyük önem arzediyor ve kesimin büyük şenliklerinden biri sayılıyor.

Bosna Hersek’te erkekler Ramazan bayramından önce bu bayramı kutlamak için gerekli olan şeyleri tedarik görmeye başlıyor. Evlere temizlik, tüm aile fertlerinin katılımı ile gerçekleşiyor ve kadınlar bu güne özel yiyecekler hazırlıyor.

Müslüman Boşnakların Ramazan bayramı için hazırladıkları özel tatlılardan biri Tufahija adında bir tatlıdır. Bu tatlı rendelenmiş elma, şeker ve cevizden yapılıyor. Bu tatlı içi şerbetle doldurulmuş ve içine bu tatlı parçalanarak atılmış bir kapta sunuluyor. Tufahija Boşnak halkın bayram gününde tükettikleri en lezzetli yiyeceklerden biridir

Bosna Hersek’te bayram günü ilan edildikten sonra Müslümanlar bayram elbiselerini giyerek bayram namazını kılmak üzere camilere akın ediyor. erkekler eve döndükten sonra aile fertleri birbirinin bayramını kutluyor. O sırada genellikle evin babası bayramı eve getirdi, tabiri kullanılıyor, zira bayram kutlamaları evin babası eve dönünce başlıyor. Daha sonra ailenin en büyüğü olan kişinin evine gidilerek bayram ziyaretleri başlıyor. Bayram ziyareti ev ev devam ediyor ve her evde gelenler kahve, tatlı, soğuk içecekler, meyve ve çerezle ağırlanıyor ve çeşitli konuların hakkında sohbet ediliyor.

Bosna Hersek’te çocuklar da birlikte ev ev dolaşıyor ve bu şekilde büyüklerini ziyaret ederek bayramlarını kutluyor. Çocuklar uğradıkları evlerde tatlı ve çikolatalarla ağırlanıyor. Büyükler genellikle çocukların ziyarete gelmeleri için evde bekliyor ve sonuçta Bosna halkı güzel bir bayram yaşıyor.