Almanya’nın bölge istikrarında Bercam etkinliğini vurgulaması

Amerika’nın Bercam nükleer anlaşmadan çekilmesine rağmen Avrupalı taraflar ve bu cümleden Almanya 4+1 grubu çerçevesinde uluslararası Bercam nükleer anlaşmanın korunmasına vurgu yaparak BMGK tarafından 2231 saylı kararla onaylanan nükleer anlaşmanın korunmasını vurguluyorlar.

Bu bağlamda Almanya dışişleri bakanı Heiko Maas Irak ziyareti kapsamında cumartesi günü Bağdat’ta yaptığı açıklamada, Bercam nükleer anlaşmanın, bölgenin istikrar ve güvenliğinin anahtarı olduğunu belirtti.
Maas, Bercam nükleer anlaşma ile ilişkide şüpheye düşmek, gerginliklerin yoğunlaşmasına sebep olacağına işaretle, “Biz Avrupalılar, İran ile Viyana nükleer anlaşmasını koruma bağlamında her şeyi yapmak gerektiğini düşünüyoruz” dedi.
Almanya dışişleri bakanı Irak başbakanı ile görüşmede AB ve Berlin’in Bercam nükleer anlaşmasına bağlı olduğunun da altını çizdi.
Almanya dışişleri bakanı Heiko Maas’ın Bercam’ın korunma zaruretine vurgu yapması, Avrupalıların Bercam nükleer anlaşmanın mahiyeti ve hedefi ile ilgili görüşü dikkate alındığında anlam kazanıyor. Almanya, Britanya ve Fransa’dan oluşan Avrupa troykası ile AB açısından Bercam anlaşmasının feshedilmesi veya bozulması, güvenlik açısından olumsuz etkileri ve sonuçları olacaktır.
Avrupalılar Bercam anlaşmasını, çok taraflı başarılı bir anlaşma olarak diğer uluslararası anlaşmazlıklara model oluşturacak olan bir anlaşma olarak biliyorlar. Tabi ki 4+1 grubunun diğer üyeleri olan Çin ve Rusya da Avrupalı taraflar gibi aynı görüşü paylaşıyorlar.
Avrupa troykası ve AB, Washington’un Bercam anlaşmasından illegal çıkışı ardından İran’ın ekonomik çıkarlarını garantileyerek anlaşmayı koruma vaadinde bulundular. Fakat söz konusu ülkeler şimdiye kadar Amerika’ya karşı siyasi ve sözlü olarak direnmelerine rağmen pratikte bu anlaşmanın korunması ve verdikleri vaatlerin gerçekleşmesi için her hangi bir başarıya ulaşamamışlardır.
Bu konu İran’ın yoğun eleştirisi ve pratik girişimini beraberinde getirdi. İran Avrupalıların verdikleri vaatlerde müsamahakar davranışına tepki olarak 8 mayıs 2019 tarihinde Bercam anlaşmasının 26 ve 36. Maddeleri uyarınca bazı sorumluluklarının düzeyini azaltarak taahhütlerinin bazılarını askıya aldığını duyurdu.
İran bu bağlamda yayınladığı bildiride Bercam anlaşmasında kalan ülkelere, başta bankacılık ve petrol alanlarındaki vaatlerini yerine getirmek için 60 günlük bir süre tanıdı. İran’ın Avrupa ve 4+1 grubunun diğer üyelerine tanıdığı bu sürenin bir aydan fazlası geride kalmasına rağmen Avrupa’nın başta INSTEX olarak bilinen özel mali mekanizmanın çalıştırılması olmak üzere, kendi taahhütlerini gerçekleştirmeye dayalı her hangi bir girişim gerçekleşmemiştir. 
Fakat Avrupalılar yine de Bercam anlaşmasını hassas bir durumda olduğunun farkındadır, bu yüzden İran’ı söz konusu anlaşmaya bağlı kalmak için ikna etmeye çalışıyor. Almanya dışişleri bakanının Tahran ziyaretini de bu bağlamda değerlendirmek gerekiyor. Yapılacak olan bu ziyaret, Berlin ve AB’nin Bercam anlaşmasına bağlı olduğu ve de INSTEX gibi mekanzimaların hayata geçirilmesi için çalışıldığını vurgulamak hedefi ile gerçekleşecektir.
Almanya dışişleri bakanı Maas, “AB’nin bu doğrultuda yaptırımları hafifletme ve İran ile mali ilişkilerin yapılmasını sağlayacak bir mekanizma oluşturacağını” söyledi.
İran İslam Cumhuriyeti AB’nin Bercam nükleer anlaşmadan doğan sorumluluklarının gerçekleştirilmemesine işaretle, İran'ın sabrının da sonsuz olmayacağını, Avrupalıların sırf siyasi destekleri ile değil, Bercam’ın devam etmesi için ekonomi ve parasal yönlerinin gerçekleştirilmesi için girişimde bulunması gerektiğini vurgulamıştır.
Birkaç gün önce Almanya dışişleri bakanı Heiko Maas İran’ın Bercam anlaşmasının ekonomi meziyetlerine ulaşmasının “çok zor” olduğuna işaretle, Avrupa’nın Bercam anlaşmasındaki taahhütleri uyarınca davrandığını iddia ederek, İran’dan da aynı şeyi beklediklerini söyledi.
Şimdi İran’ın tanıdığı süre ile artık top AB’nin sahasında. Eğer bu anlaşmanın korunmasını gerçekten istiyorlarsa kendi sorumluluklarını ciddi ve etkili bir şekilde ve İran’ın tanıdığı ültimatom süresi bitmeden gerçekleştirmeleri gerekiyor.  
İran dışişleri bakan yardımcısı seyit Abbas Irakçi INSTEX’e işaretle “avupa’nın daha ciddi olarak bu alana girmelerini istediklerini” söyledi.
Böylece İran, Avrupa’dan kendi vaatlerini bir an önce gerçekleştirmesini istiyor. Fakat yine eğer eski oyalama siyasetini izler çeşitli bahanelerle sorumluluklarından kaçarsa, Tahran’dan Bercam anlaşmasına bağlı kalmasını bekleyemezler./