Avrupa Birliği’nin Bercam bildirisi, eylemsiz, eski taleplerin tekrarı

Avrupa Birliği ve Fransa, Almanya ve İngiltere’den oluşan Avrupa troykası, 4+1 üyeleri olarak Bercam nükleer anlaşmanın korunmasına defalarca vurgu yapıyor. Gerçi bu bağlamda kabul edilebilir bir karneye sahip değiller fakat İran’a Bercam taahhütlerini azaltma konusunda uyarıda bulunma hakkını kendilerine veriyorlar.

Avrupa troykası dışişleri bakanları ve Avrupa Birliği dış siyset sorumlusu Federica Mogherini 11 kasım pazartesi günü yayınladıkları bildiri ile İran’ın Fordu nükleer tesislerinde uranyum zenginleştirme çalışmalarından endişeli olduklarını bildirdiler. Söz konusu yetkililer İran’ın Fordo’daki son girişiminin Bercam nükleer anlaşmadan uzaklaşma çalışmalarının hızlanması anlamında olduğunu duyurdular.
Bildiride şöyle yazılıyor:
İran’ın Fordo’da tekrar uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin başlamasına dair bildiriden yoğun endişeliyiz. İran’ın girişimi Bercam’da açıkça içeriği ile çelişmektedir ve bu alanda bir çok potansiyel sonuçları vardır.
Avrupalıların endişelerini belirtmesi, onların Bercam’daki tüm taahhütlerine rağmen gündeme geliyor. Avrupa Birliği ve Avrupa troykasının, Bercam’ın uluslararası güvenlik ve barışın korunmasında inkar edilmeyen rolünü vurgulamasına rağmen anlaşmanın korunması için kendi taahhütlerini gerçekleştirme bağlamında ciddi bir girişimde bulunmadılar. Avrupalılar Amerika’ya geniş çapta bağlı olmaları nedeni ile İran ile özel mali mekanizması INSTEX’in kurulmasına rağmen çalıştırmasından acizdirler. 
İlginç olan ise Avrupalıların Tahran’dan mantıksız istekleri ve talepleridir; Avrupalılar İran’ın Bercam nükleer anlaşamdaki taahhütlerine tam bağlı kalmasının altını defalarca önemle çizdiler. Fakat Amerika yaptırımlarının negatif ve olumsuz sonuçlarının etkilerini azaltmak için kendilerinin hiçbir girişimde bulunmamalarına rağmen İran’dan tek yanlı olarak Bercam’a nasıl bağlı kalmasını isteyebilecekleri sorusunu kendilerine sormuyorlar. İran Avrupa’nın sorumluluklarını gerçekleştirmediği için şimdiye kadar 4 adımda ve Bercam’ın bizzat maddeleri uyarınca nükleer sorumluluklarını azaltmıştır.
Avrupa Birliği ve Avrupa troykası tarafından gündeme getirilen diğer bir konu ise İran’ın kendi tabirleri ile “Bercam ile uyuşmayan” girişimleri, ister uranyum rezerv oranı, ister zenginleştirme miktarı veya araştırma faaliyetleri olsun, tümünden geri dönmesini istiyor. Onlar ayrıca tüm taraflarca “bercam’ın tam ve etkili” gerçekleşmesinin önemli olduğunu, anlaşmanın korunması için tüm çabalarının devam etmesinde azimli olduklarını vurguladılar.
Sorulması gereken soru şu: Avrupalılar tüm propaganda ve iddialarına ramen Bercam taahhütlerini gerçekleştirmek için şu ana kadar ne yaptı ki, şimdi Tahran’ın tam olarak taahhütlerine bağlı kalmasını istiyor?
Onlar İran’dan “Bercam’daki taahhütlerine göre tamaman UAEA ve özellikle ek protokol ve kapsamlı koruma önlemleri anlaşması çerçevesinde işbirliği yapmasını” istiyorlar. 
AB Troykası dışişleri bakanları ve Mogherini aynı zamanda kendi tabirleri ile “İran’ın gerektiği zaman işbirliği yapmamasından” endişeli olduklarını da belirttiler.
Bu konudaki soru, İran’ın Bercam ile ilgili yapması gereken fakat yapmadığı konu nedir? Avrupa bildirisindeki yeni konu ise aslında İran’a karşı şiddete başvurma uyarısıdır. Onlar Bercam’da tüm seçenekler, bu cümleden “ihtilafları çözme araçlarını” kullanmaya hazır olduklarını belirttiler. 
Bazı yorumcular bu konuya değinmenin, aslında Avrupa’nın BM’in İran’a yönelik yaptırımların tekrar geri getirilmesi ile ilgili uyarısı olduğunu belirtiyorlar.
Fakat Avrupalılar, Amerika’nın Bercam’dan 2018 yılında tek yanlı çıkışı ardından uyguladığı yaptırımlara ve gayrı meşru isteklerine İran’ın boyun eğmediğini unutmamaları gerekiyor.
Bu yüzden İran’ı yaptırım ile tehdit etmek etkili değildir. Eğer Avrupalılar bercam’ın korunmasını istiyorlarsa, sözde değil, pratikte Bercam’a bağlı kalmalı ki İran da tekrar kendi Bercam sorumluluklarına geri dönsün.
İran’ın BM temsilcisi İshak Al-ı Habib’in de belirttiği gibi, “İran bundan fazla Bercam yükünü tek başına taşımamalı ve taşımak da istemiyor.”/