İran silah yaptırımının uzatılmasında ABD'nin yeni çabaları
BM Güvenlik konseyinin 2231 saylı kararnamesi ve Bercam nükleer anlaşmasının önemli maddelerinden biri bu anlaşmanın yürürlüğe geçmesinden 5 yıl sonra İran silah yaptırımının iptalidir. Bu yaptırımın Ekim 2020'de sonlanacağına göre ABD bunu engellemek için büyük çaba içinde bulunuyor.
Bu bağlamda ABD'nin İran özel temsilcisi Brian Hook perşembe günü yaptığı açıklamada, ABD hükümetinin İran'a yönelik silah ambargosunu genişletmeyi amaçlayan karar taslakları hazırlamak ve bölgesel müttefikleriyle bir anlaşmaya varmak için Güvenlik Konseyi ile istişarelerde bulunduğunu söyledi. Hook ayrıca ABD'nin yaptırımları genişletme çabalarına dünya ülkelerinin destek vermesini istedi.
Hook'un iddiasına göre ABD'nin çabaları başarısız olursa ve ekim ayında İran'a yönelik silah ambargosunun süresinin dolması durumunda Washington'un BM'nin İran'a yönelik tüm yaptırımlarını geri yüklemek için Bercam nükleer anlaşmasında sözde "tetik mekanizmasını" kullanmaya hazırdır. Hook şöyle dedi: Bize göre bu yaptırımlar uzatılmalı. Bizim tüm yaptırımları geri getirme hakkımız vardır. Ancak tercihimiz bu değil. Bu yaptırımların süresinin dolmasına izin vermek herkes için kötüdür."
Güvenlik konseyinin 2231 sayılı kararnamesinin 2015 yılında onaylanması ardından tanklar, zırhlı araçlar, toplar, savaş uçakları, helikopterler, gemiler ve füzeler de dahil olmak üzere yedi tür silahın İran'a teslim edilmesi yasaklandı. Bu tür silahların İran'a satışına ilişkin mevcut kısıtlamaların süresi 18 Ekim 2020'de sona eriyor, ancak ABD bunu uzatmak için elinden gelen her şeyi yapıyor. ABD dışişleri bakanlığı İran'ın silah ambargosunu uzatmak amacıyla yeniden çaba gösterdiklerini vurgulayarak İran'ın asla nükleer silah edinmesine izin vermeyeceğini iddia etti. Geçtiğimiz günlerde ABD dışşleri sözcüsü Murgan Ortagus "İran'ın silah ambargosunun uzatılmasını sağlamak için tüm diplomatik seçenekleri kullanıyoruz." iddiasında bulunmuştu.
ABD, İran üzerinde azami baskı politikasını ilerletmek yolunda Bercam nükleer anlaşmasındaki mevcut tetik mekanizması adı altında mevcut bentlerden birine sığınarak İran'a karşı yaptırımları uzatmaya çalışıyor. Bununla birlikte,ABD Mayıs 2018'de söz konusu anlaşmadan çekildiği için, "Bercam" ortaklığına taraf değildir ve İran'a karşı yaptırımları uzatmada bu anlaşmasının hükümlerini kullanamaz. Trump yönetimi, garip bir iddiada "ABD Bercam nükleer anlaşmasından çekilerek anlaşmayı "ihlal etmemiştir ve hala ilgili taraflardan biridir" dedi.
Ancak Washington'un bu iddiası 4+1 üyeleri tarafından eleştirildi. Rusya'nın Viyana'daki uluslararası kuruluşlar nezdindeki daimi temsilcisi Mihail Ulyanov'a göre, ABD kendisini BM Güvenlik Konseyi üyesi olarak gösterme girişiminin hiçbir dayanağı yoktur ve yaptıkları sağduyu ile alay etmek gibidir. Çin, İran'ın silah ambargosunun kaldırılması gereğini vurgulayarak ABD'nin talebine karşı olduğunu da belirtti. Birleşmiş Milletler Çin temsilciliği Twitter sayfasında şunları yazdı: ABD, Bercam nükleer anlaşmasından çekilerek 2231 sayılı kararnamedeki yükümlülüklerini yerine getirmedi. Tetik mekanizmasını etkinleştirmekle İran'a karşı silah ambargosunu uzatmaya hakkı yoktur.
4+1 üyeleri , Avrupa Birliği ve Avrupa Troykası (Almanya, Fransa ve İngiltere) da ABD gibi İran'a yönelik silah ambargosunu kaldırmanın sonuçlarına şüpheyle yaklaşıyorlar, ancak Washington'un ABD'nin Bercam nükleer anlaşmasında üyelik iddiasını tartışmalı görüyorlar. AB dış politika sorumlusu Josef Borrell, yaklaşık bir ay önce verdiği röportajda, ABD'nin artık Bercam anlaşmasına üye olmadığını söyledi. Borel, "Trump'ın açıklamasından ve ABD başkanının Mayıs 2018'deki notundan anlaşıldığı üzere onlar Bercam nükleer anlaşmasından katılımlarını sona erdireceklerini açıkladıklar. ABD o zamandan beri bu anlaşma çerçevesinde düzenlenen hiçbir toplantıya katılmadı. Dolayısıyla, ABD'nin artık bu anlaşmaya taraf olmadığı açıktır."
