Rusya ve Amerika'nın Yeni START Ön Anlaşması
Amerika başkanı Donald Trump 2017 yılında göreve başladığından beri Amerika'yı, silahlanmayı denetleyen anlaşmalardan çekmeye başladı. Şimdi de geri kalan son anlaşma sayılan Yeni START Anlaşması ciddi bir tehlike ile karşı karşıyadır. Görünen o ki Moskova ve Washington bu çok önemli anlaşmanın uzatılması hususunda bir anlaşmaya varabilmişlerdir.
ABC News haber kanalının web sitesi ise bilgili kaynaklardan naklen Amerika ve Rusya müzakerecilerin nükleer depoların azaltılmasına devam etmesi hususunda anlaştıklarını bildirdi.
Amerika başkanı Donald Trump ve Vladimir Putin'in bu anlaşmayı imzaladıkları bile söyleniyor. Ancak müzakerecilerin, anlaşmanın doğruluğunu araştırmak ve bağlılık şartları gibi detaylarını belirlemeleri gerekiyor. Sürecin gidişatı da iyi düzeyde seyrederse Amerika ve Rusya arasındaki anlaşma Amerika'daki 3 Kasım başkanlık seçimlerinden önce bildirilecektir. Trump hükümeti en sonda Çin'in de bu anlaşmaya katılmasını istiyor.
Amerika başkanı Donald Trump Haziran 2020'de yeni bir nükleer silahları kontrol anlaşmasını istediğini iddia etti. Buna rağmen Trump'ın açıklamalarının tersine onun hükümeti şimdiye kadar silahlanmayı kontrol eden anlaşmalardan çıkma doğrultusunda karar almıştır. Bu çerçevede Amerika Orta Menzilli Nükleer Güçler Anlaşmasından ve Açık Semalar Antlaşmasından farklı bahaneler uydurarak çıkmış ve Yeni START anlaşması olarak bilinen silahların kontrolü anlaşmasının uzatılması için de yeni koşullar öne sürmüştür.
Uluslararası meseleler uzmanı A.G. Arbatov’a göre "Yeni START anlaşması gerçekleri yoklama ve araştırma rejimi ve de güven oluşturucu yapıcı girişimler sayesinde, iki güç arasındaki stratejik ilişkiler alanında yüksek düzeyde öngörülebilirlik, şeffaflık ve çalışma koordinasyonunu garanti altına aldı. "
Washington ilk başta Çin'in de Yeni START anlaşması dahil her türlü silah kontrolü anlaşmasına dahil edilmesini ve Rusya'nın ultrason silahlarını bir kenara bırakmasını , Yeni START anlaşmasını uzatmak için şart olarak koşmuştu. Ancak hem Rusya ve hem Çin bu şartları kabul etmediler. Her iki nükleer gücün ciddi şekilde karşı karşıya gelmesinin ardından, Amerika koşullarını hafifletti. Son dönemde Amerika ve Rusya arasında yürütülen Yeni START Anlaşma görüşmeleri Finlandiya başkenti Helsinki’de 3 Ekim'de düzenlendi.
Amerika'nın bu müzakerelerdeki temsilcisi, Moskova'ya Yeni START anlaşmasının en az 5 yıl kadar uzatılmasını böylece yakında çok taraflı yeni belgenin hazırlanmasına fırsat tanınmasını istedi.
Amerika temsilcisi ayrıca şöyle bir hatırlatmada da bulundu: "Washington, Rusya'nın Yeni START anlaşmasının Şubat 2021'de tarihi dolmadan, başkanlar düzeyinde, Çin'in de yeni uzun vadeli anlaşmaya üyeliğini içeren anlaşmayı imzalamasını öneriyor. "
Rusya dışişleri bakan yardımcısı Sergey Ryabekov ise Moskova'nın müzakerelerdeki temsilcisi olarak Washington'un şart koşması ve de ültimatom belirlemesinin kabul edilemez olduğunu belirtti.
Buna rağmen ABC News kanalının raporundan yola çıkarak görünen o ki Moskova ve Washington Yeni START anlaşmasının devamı hususunda başkanlık düzeyinde bir anlaşmaya vardığı söylenebilir. Böylece bu anlaşmanın aslında Amerika'nın koştuğu koşullardan geri adımı şeklinde değerlendirmek mümkün.
Aynı zamanda Trump başkanlık seçimlerine bir kaç hafta kala dış siyaset alanında kazanım elde etmek istiyor. Buna rağmen Washington'un bu anlaşmanın uzatılması için ısrarı Amerika'nın uzun vadeli olarak silah kontrolü anlaşmalarına bağlı kalmak istemediğini de gösteriyor./
