Moskova'da Afganistan Konulu Oturumun Düzenlenmesi
Afganistan konulu Moskova zirvesi 20 Ekim Çarşamba günü Rusya'nın ev sahipliğinde gerçekleşti. Bu oturum, Rusya, Çin, Pakistan, İran, Hindistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan'dan özel elçiler veya üst düzey yetkililerin ve Afganistan geçici hükümeti üst düzey delegasyonunun katılımıyla Afganistan'a ilişkin "Moskova Konulu" istişarelerinin üçüncü toplantısıydı.
Moskova oturumuna katılanlar, Afganistan'ın egemenliğine ve bağımsızlığına saygı duyulmasını ve Afganistan'da güvenliği teşvik etme ve bölgesel istikrar ve Afganistan'da kapsayıcı bir hükümetin kurulmasında rol oynama konusundaki ortak isteklerini vurgulayan ortak bir bildiri yayınladılar. Amerika Birleşik Devletleri ise bu oturuma katılmayı reddetti.
Görünüşe göre Moskova'daki Afganistan zirvesi, Rusya'nın Afganistan'daki durumu istikrara kavuşturma, kaosun yayılmasını önleme ve güvenliği güçlendirme ayrıca Afganistan'da kapsayıcı bir hükümetin oluşumunu hızlandırma yönündeki genel çabaları doğrultusunda gerçekleşti. Savaşın parçaladığı ülkenin sorunlarını çözmek için Taliban ve Birleşmiş Milletler ile birlikte çalışmak ve istişarede bulunmak anlamına geliyor. Bu nedenle Moskova'nın çabaları, Taliban ile müzakere etmeyi ve onu Afganistan'da kaosa ve yeni sığınmacı dalgalarına yol açmayacak şekilde nispeten demokratik bir şekilde ülkeyi yönetmeye zorlamayı amaçlıyor.
Rusya, Taliban'ın Ağustos 2021'de Afganistan'ın kontrolünü ele geçirmesinden bu yana iki yönlü bir duruş sergiliyor. Moskova, Taliban'ı Afganistan'daki bir gerçek olarak kabul ediyor ve onunla beraber çalışıyor. Ancak bu yaklaşım, Taliban'ı meşru ve halka dayalı bir hükümet olarak tanımak anlamına gelmez. Bu konu, üst düzey Rus siyasi yetkilileri tarafından defalarca tekrarlanmıştır.
Moskova'nın temel çabası, Taliban ile daha yakın ilişkiler kurmaya yöneliktir. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov Moskova'da düzenlediği bir toplantıda, geçici hükümetin ülkedeki siyasi ve askeri durumu istikrara kavuşturma çabalarına atıfta bulunarak, "Taliban hareketinin Afganistan'daki tüm siyasi güçlerin katılımıyla kapsayıcı bir hükümet kurmasını bekliyoruz.Afganistan'da barış ve güvenliği sağlama görevi yeni Kabil yetkililerinin temel görevi olmaya devam etmelidir."dedi.
Amerikalıların uzun zamandır Rusya'yı Taliban ile bağlar kurmak ve hatta Trump döneminde Amerikan askerlerini öldürmek için bu gruba para ödemekle suçladıkları belirtilmelidir. Bu nedenle Moskova ile Taliban arasındaki iyi ilişkiler yeni dönemde sürpriz sayılmıyor. Beklendiği gibi, Moskova ve Taliban arasındaki ilişkiler sıcaktır ve aslında Rusya, Çin ile birlikte Afganistan'da ABD ve Batı'nın gidişinden doğan boşluğu doldurmaya odaklanmış durumda.
Moskova'nın Afganistan ile ilgili bir diğer sorunu da IŞİD'in terör faaliyetlerini tırmandırması ve terörün Orta Asya'daki komşu ülkelere, yani Tacikistan ve Özbekistan'a ve oradan da Rusya dahil diğer ülkelere sıçraması endişesidir.
Siyasi Meseleler uzmanı Pir Muhammed Mollazehi bu hususta şöyle bir değerlendirmede bulunmaktadır: "Ruslar, IŞİD gibi bazı grupların güçlenerek Afganistan'daki kaostan yararlanarak ülkenin kuzeyinden, yani Orta Asya ve ardından da Kafkaslardan kendi topraklarına girebileceklerinden ve sızabileceklerinden endişe ediyor. Bu yüzden Taliban'ın Afganistan çapında iktidara sahip olmasını istiyorlar."
Rusya, Orta Asya'daki Bağımsız Devletler Topluluğu'nun güvenliğini IŞİD'den kaynaklanan terör tehditlerine karşı korumak için doğrudan veya Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü çerçevesinde gerekli adımları atmaya kararlıdır. Moskova'da Afganistan Zirvesi'nin düzenlenmesi, aslında, savaşın yıktığı bu ülkedeki durumu istikrara kavuşturmak ve Afganistan'da güvenliği tesis etmek ve kapsamlı bir hükümet kurmak için Afganistan'ın komşu ve bölge ülkelerini koordine etmek için bir fikir birliği oluşturmaya ve bir yol haritası oluşturmaya yönelik bir adımdır.
