Brüksel'de üçlü Karabağ barış zirvesi

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Belçika'nın başkenti Brüksel'deki üçlü toplantıda bir araya geldiler.

Azerbaycan Cum. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, AB Konseyi Başkanı Charles Michel’in daveti üzerine gittiği Belçika'nın başkenti Brüksel'de dün temaslarına başladı.
Aliyev, temasları kapsamında Michel ve Paşinyan ile üçlü toplantıda bir araya geldi. Dördüncü kez gerçekleştirilen görüşmenin gündeminde, Azerbaycan Cum.  ve Ermenistan arasında barış anlaşmasının hazırlanması, sınırların belirlenmesi, iletişimin ve ulaşımın açılmasıyla ilgili komisyonlarda müzakerelerin yapılması konuları yer aldı.
Ayrıca, mayın sorunu da dahil olmak üzere insani meseleler, Ermenistan’daki Azerbaycan Cum. halkına ait toplu mezarlar, tarihi ve kültürel anıtların durumunu ele alındı.

Dünkü zirve, geçen bir senede AB'nin arabuluculuğuyla Karabağ münakşasının tarafları arasındaki resmi görüşmelerin Brüksel'deki ikincisi sayılıyor. Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan'ın toprak üzerindeki anlaşmazlıkları ve sınır sorunlarının çözümü için Batı'nın sorumlulukları konusunda, AB'nin görevleri ve çerçeveleri önceden belirlenmiştir. Bu görevler, Ermenistan ablukasına son verilmesi, Bakü ve Erivan'ın resmi ve uluslararası sınırlarının belirlenmesi ve nihai Karabağ barış anlaşmasının imzalanmasından oluşuyor.

Bundan önce münakaşa tarafları Rusya'nın arabuluculuğuyla, barış anlaşmasının çerçeveleri ve maddelerini belirleyerek, 10 maddelik barış anlaşmasına imza atmışlardı. Bunun için Brüksel zirvesinin aslında göstermelik bir zirve ve Kafkasya bölgesinde arabuluculuk rekabetinden ibaret bir girişim olduğu ifade edilebilir. Brüksel sürekli şekilde, barış arabulucusu misyonunu yerine getirmek için çabalarına devam ederek, Rusya'nın Azerbaycan cum. ve Ermenistan'a yönelik tutumunu dengeli hale getirmeye gayret göstermekte.

Bakü ve Erivan arasında barış anlaşmalarının Moskova arabuluculuğuyla imzalanmasına rağmen taraflar arasında sınırların belirlenmesine ilişkin ihtilaflar devam etmekte ve zaman zaman temas hatlarında iki ülkenin askerleri arasında çatışma yaşanmakta. Bu bağlamda Ermeni uzmanlar, Batı'nın Ermenistan'a Azerbaycan cum.'den imtiyaz koparması için yardımına ümit gözüyle bakıyorlar.

Ancak Brüksel zirvesine kötümser bakan Ermeni uzmanların sayısı da fazladır. Örneğin Ermeni uzmanlardan Şahan Gantharyan, Brüksel zirvesinden bir sonuç çıkacağını düşünmediğini belirterek, insani açıdan ancak Batı'nın esirlerin dönmesi noktasında olumlu girişimde bulunabileceğini kaydetti.

Bundan önce kuşkusuz, AB, Güney Kafkasya'da önemli bir aktör sayılıyordu. Ancak Rusya'nın Karabağ başta olmak üzere bölgedeki askeri varlığı ortada ve herkes, Rusya'nın barış anlaşmasının imzalanmasında rolünü iyice bilmekte. Bunun için AB'nin Rusya'yı barış görüşme sürecinden çıkarabileceği pek düşünülmüyor.

Öte yandan Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Minsk Grubu'nun feshedilmesi konusunda son sıralarda mutabık kaldılar. Azeri taraf geçen 30 senede Minsk Grubu'nun çabalarının etkisiz ve sonuçsuz olduğuna inanarak, bu grubun ortadan kaldırılması gerektiğine vurgu yapıyor. Bakü ve Moskova liderleri bunun yerine, İran, Türkiye ve Rusya gibi bölgenin etkin ülkelerinden oluşan 3+3 formatının Karabağ barış anlaşmasının temini için uygun bir format olduğuna vurgu yapmaktalar.

Sonuç itibarıyla Brüksel zirvesinden tarafların Moskova'da imzalanan 10 maddelik anlaşma metni dışında yeni bir anlaşma imzalamaları pek beklenmiyor./