Hazar Denizi’ne kıyıdaş ülkelerin dışişleri bakanları toplantısı üzerine
Hazar Denizi’ne kıyıdaş ülkelerin dışişleri bakanları konseyinin yıllık toplantısı dün Moskova'da düzenlendi.
Bu bağlamda İran İslam Cumhuriyeti'nin Moskova Büyükelçisi Kâzım Celali yaptığı açıklamada şunları duyurdu: “Bu toplantı, İran İslam Cumhuriyeti, Rusya, Kazakistan, Türkmenistan ve Azerbaycan Cumhuriyeti olmak üzere beş kıyıdaş ülkenin dışişleri bakanının yıllık programı çerçevesinde gerçekleştiriliyor. Bu toplantıya katılanlar bu mavi bölgeyle ilgili en önemli konuları gündeme getiriyorlar.” Celali ayrıca, Moskova toplantısında Hazar'a kıyısı olan ülkeler arasında bu su alanının güvenliği, ekonomik ilişkilerin genişletilmesi, deniz taşımacılığı, ticaret, enerji, çevre ve ilgili hukuki konular gibi çeşitli alanlarda iş birliği alanlarının incelendiğini belirtti.
Daha önce Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Hazar İş Birliği Komisyonu'nun Moskova'daki ilk toplantısında "Beş Hazar" çerçevesinin oluşturulmasını önermiş ve Avrasya bölgesinde güvenliğin, istikrarın ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için kıyıdaş ülkelerin iş birliğine vurgu yapmıştı. Böylelikle denizde ve karada demir yolu ve transit taşımacılığının kıyıdaş ülkelerin öncelikleri arasında yer aldığı ve Hazar bölgesi ülkelerinin ana konularından biri olarak Moskova toplantısında gündeme getirildiği biliniyor.
Hazar Denizi'ne kıyısı olan ülkelerin dışişleri bakanları konseyinin Moskova'daki toplantısında önemli konular ele alındı, bu toplantının en önemli öncelikleri arasında ulaşım ve iletişim yer aldı. Daha önce Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Ağustos 2019'da Türkmenistan'ın Vazha kentinde düzenlenen Hazar Ekonomik Konferansı arifesinde gazetecilerle yaptığı konuşmada şunları söylemişti: "Moskova, Hazar Gölü'nün dünyanın en büyük transit yolu olma potansiyeline sahip olduğuna inanıyor." Böylelikle Hazar Denizi'nde ulaştırma ve transit iş birliğinin kurulması için gerekli zemin, Moskova toplantısında sağlanmış oldu.
Bu arada sözde "Trans-Hazar" planının da Moskova toplantısı sonrasında devreye girmesi, muhtemel. Bu plan Batılı hükûmetlerin ilgisini çekiyor ve ABD ile Avrupa Birliği bu planı İran ve Rusya'ya minimum fayda sağlayacak şekilde uygulamaya çalışıyor. Öte yandan İran ve Rusya'nın bu alanda daha temkinli davranması ve Hazar Gölü'ndeki ulaşım ve transit projelerine katılabilmek için asıl rolü Batı'nın tekelinden kaldırması bekleniyor. Özellikle bu bölgelerdeki ulaşım ve transit planlarının eninde sonunda Kuzey-Güney uluslararası ulaşım koridoruna bağlanması kararlaştırıldı. Bu stratejik koridor sadece demir yolu güzergâhı değil, aynı zamanda şüphesiz Avrasya Birliği'nin ana ulaşım güzergâhlarından biri hâline gelecek, hatta Süveyş Kanalı'na uygun bir alternatif olarak değerlendirilecek bir ulaşım altyapı kompleksidir.
Hazar Gölü'ndeki yük ve yolcuların taşınması ve transiti konusunun yanı sıra bu su alanının güvenlik konusu da başta İran ve Rusya olmak üzere kıyı ülkelerinin dikkatini çeken önemli bir konudur.
Bölgede taşımacılık ve transit ve güvenlik olmak üzere iki konu göz önüne alındığında Moskova toplantısı çok önemlidir ve bu bölgelerdeki ülkelerin ekonomisine olumlu etkiler bırakabilir.