Pars Today

ABD Başkanı Donald Trum'ın İran'ın nükleer anlaşmaya uymaması ile ilgili uyarılarının ardından Avrupalı ülkeler, bir takım tedbir ve önlem almaya hazırlanarak, Trump'ın 15 ekimde nükleer anlaşmayı yeniden uzatma taleplerini geri çevirmesi halinde nükleer anlaşmayı korumayı temenni ediyorlar.

ABD Başkanı Donald Trump'ın nükleer anlaşmaya karşı izlediği olumsuz yaklaşımı ve İran ile 5+1 grubu arasında imzalanan bu anlaşmayı yok etme çabalarına karşı Avrupa nükleer anlaşmanın korunmasında ısrarını sürdürüyor. Bu durum Atlantic Okyanusunun doğu ve batısında yer alan Avrupa ile ABD'nin yaşadığı anlaşmazlıklardan birini gösteriyor. 

ABD'de Trump iktidara geldikten sonra yaptığı açıklama ve izlediği tutum ve yaklaşımlarıyla Avrupalılar'ın öfke ve rahatsızlığına birçok konunda neden olmuştur. Trump'ın AB ile ABD arasında serbest ticaret anlaşmasının imzalanmasına karşı çıkması ve NATO'nun Avrupa üyelerinden örgütte askeri bütçelerini arttırmasına ilişkin tekrar tekrar bulunduğu talepleri gibi hususlar Avrupa ile ABD arasında anlaşmazlığa neden olmuştur. Ancak gelinen noktada Trump'ın İran'ın nükleer meselesinin çözümü çerçevesinde uygun ve mantıklı bir anlaşma sayılan nükleer anlaşmaya şiddetli biçimde muhalefet etmesiyle ABD ile Avrupa arasındaki anlaşmazlık bir kez daha su yüzüne çıkmış bulunuyor.

Trump yaptığı tuhaf ve annormal bir açıklamada nükleer anlaşmayı ABD tarihinin en kötü anlaşmalarından biri ve ABD için utanç kaynağı olarak nitelemiştir. Ancak eylül 2017'de 80'i aşın silahsızlanma uzmanı, yazdıkları bir mektupta İran ile imzalanan nükleer anlaşmanın etkin ve yararlı bir anlaşma olduğuna vurgu yaparak, ABD Başkanı Trump'tan nükleer anlaşmayı iptal etme kararını gözden geçirmelerini istediler. 

Trump'ın nükleer anlaşmaya karşı sergilediği tutum ve pozisyonu Washington'un Avrupalı müttefikleri asla kabul etmiyor. Nitekim İngiltere Başbakanı, ülkesinin ABD'nin stratejik müttefiği sayılmasına rağmen nükleer anlaşmanın korunması gerektiğine vurgu yapıyor. Diğer taraftan başka Avrupalı ülkeler de, ABD'nin nükleer anlaşmadan çekilmesi halinde küresel liderliğine soyunan bu ülke için ağır sonuçları olacağına inanıyorlar. Nitekim AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini yaptığı açıklamada, ABD'nin nükleer anlaşamadan çekilmesinin Washington'un güvenilmez olduğu anlamına geleceğini belirterek, kinayeli bir edebiyatla ABD'nin iki yıl İran'ın nükleer anlaşmaya uyduğunu onaylayan aynı ülke olduğunu, ancak gelinen noktada bu anlaşmayı reddettiğini kaydetti.

Avrupalı yetkililer ve liderlerin nükleer anlaşmanın korunması gerektiğine dair yaptığı açıklamalardan, onlara göre, nükleer anlaşmanın uygun bir işlevi olan bir anlaşma sayılıyor ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı tarafından İran'ın nükleer anlaşmaya uyduğunu 8 kez rapor etmesi için anlaşmanın devam etmesi gerekiyor.

Siyaset uzmanı Hemid Reza Gulamzade'nin ifadesine göre, Trump, nükleer anlaşmayı pratikte şimdiki durumdan bile zayıflatmaya çalışıyor.

Almanya, Fransa ve İngiltere liderleri başta olmak üzere üst düzey Avrupalı yetkililer açısından, İran ile dünyanın 6  gücü arasında imzalanan nükleer anlaşma ABD'nin desteği olmadan çökebilir, bu da olursa çok büyük etki ve sonuçları olabilir.

Esasında AB, nükleer anlaşmayı, İran'ın nükleer programı üzerinde kontrol ve denetim sağlayan bir anlaşma olarak görürken, ABD Başkanı Donald Trump, nükleer anlaşmanın anlaşmanın İran'ın nükleer programı üzerinde sıkı kontrol ve denetim ve de yoğun kısıtlamalar sağlamasının yanısıra, ABD'nin İran'ın füze programı ve bölgesel girişimleri başta olmak üzere diğer endişe ve kaygılarını da kapsaması gerektiğini bildiriyor.

ABD nükleer anlaşmadan çekilirse, anlaşmanın uluslararası bir anlaşma olduğundan uluslararası yan etkileri bile olabilecek, nitekim İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi dün Londra'a yaptığı açıklamada, bu noktaya değinerek, İran'ın ABD'nin alacağı pozisyona göre gereken kararı alacağını vurguladı.