Eşsiz politikacı Haşimi Rafsancani’nin vefatı üzerine - 1

Bu bölümde Ayetullah Haşimi Rafsancani’nin İslam inkıbından önceki yaşamı ve mücadelelerini gözden geçirmekm istiyoruz.

8 Ocak 2017 Pazar günü akşam saat 19:30’da yayınlanan üzücü bir haber milyonlarca İranlı vatandaşı ve dünya genelinde milyonlarca İslam inkılabının dostunu derin yasa boğdu. Nizamın maslahatını belirleme kurumu Başkanı ve zalim şah rejimi ile mücadele öncülerinden ve İslam inkılabının büyük önderi İmam Humeyni’nin –ks– ve İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei’nin en yakın yol arkadaşlarından Ayetullah Haşimi Rafsancani geçirdiği kalp krizi sonucu hayata gözlerini yumdu.

Bu haberin ardından binlerce kişi Ayetullah Rafsancani’nin kaldırdığı hastaneye akın etti.

İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei Ayetullah Haşimi Rafsancani’nin vefatı dolaysıyla yayınladığı taziye mesajında şu ifadelere yer verdi: Kendisi ile işbirliği mazisi ve gönül birlikteliğinin başlaması tam 59 yıla dayanan bir yol ve mücadele arkadaşını kaybetmekm çok ağır ve üzücüdür. Bu onyıllarda nice zorluklar ve nice sıkıntılarla karşılaştık ve bir çok durumda fikir birlikteliği ve gönül birlikteliği bizi ortak bir yolda çaba harcamaya ve zorluklara katlanmaya ve tehlikelere göğüs germeye yöneltti. Rafsancani’nin büyük zekası ve eşine az rastlanan samimiyeti o yıllarda onunla işbirliği yapan ve özellikle bendeniz için güvenilir bir dayanaktı.

İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei mesajının devamında Ayetullah Haşimi Rafsancani’nin kişiliğini takdir ederek şu ifadelere yer verdi: Rafsancani zalim şah rejimi ile mücadele eden ilk kuşağın eşine ender rastlanan örneği ve bu tehlikeli ve onurlu yolun acı çekenlerindendi. Uzun yıllar hapis ve SAVAK işkencelerine katlanmak ve tüm bunların karşısında direnmek ve ardından kutsal savunma yıllarında önemli sorumlulukları üstlenmek ve İslamî şura meclisi ve bilgeler meclisi başkanlığını yürütmek vesaire görevleri bu eska mücahidin engebeli yaşamının parlak sayfalarıdır. Rafsancani’den sonra bendeniz onunla bunca ortak deneyim ve uzun birlikteliğim olan ve tarih yazan bu dönemin engebeli günlerini hatırlayabileceğim başka hiç bir şahsiyeti tanımıyorum.

Ayetullah Haşimi Rafsancani İran takviminde İran’ın reformcu Sadrıazamı Emir Kebir’in 165 yıl önce katledildiği böyle bir günde vefat etti. Kemir Kebir üç buçuk yıl Gacar hanedanının kifayetsiz krallarından Nasıreddin’in Sadrıazamı olarak görev yapmıştı.

Emir Kebir kısa süren Sadrıazamlık döneminde İran’da büyük reformlar gerçekleştirdi, öyle ki iç ve dış düşmanları ve özellikle İngiliz sömürücü devleti Emir Kebir’e karşı komplo kurdu ve sonunda Gacarların kifayetsiz kralı Nasıredden, Emir Kebir’in hapse atılmasını ve ardından da infaz edilmesini emretti. Ancak Emir Kebir İran tarihinde ebediyen kayda geçti.

Emir Kebir, Ayetullah Haşimi Rafsancani’nin ilgi duyduğu tarihi şahsiyetlerden biriyde ve Pehlevi kralı Muhammed Rıza ile mücadele yılları sırasında Emir Kebir; sömürü ile mücadele kahramanı başlıklı bir kitap yazarak Emir Kebir’in şahsiyetini takdir etti.

Ali Ekber Haşimi Rafsancani 1935 yılında İran’ın Kirman eyaletinin Rafsancan ilçesinin Behreman köyünde dindar ve çiftçi bir ailede dünyaya geldi. Rafsancani 14 yaşına geldiğinde dini ilim eğitimi almak amacıyla Kur dini ilimler merkezine geldi. Ancak Rafsancani İslamî ilim öğrenmenin yanı sıra çok çabuk siyasi mücadele arenasına girdi.

İran’da Amerika ve İngiltere’nin 1953 yılında Dr. Musaddık hükümetine karşı darbe yaptırmasının ardından Haşimi Rafsancani siyasi ve kültürel faaliyetlerine başladı. Rafsancani o yıllarda İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei ile tanıştı. Fakat Rafsancani’nin yaşamında yeni bir dönemin başlamasına sebebiyet veren gelişme, İmam Humeyni –ks– ile tanışmasıydı. İmam Humeyni –ks– o yıllarda henüz taklit mercii olarak gündemde değil ve halk arasında da pek tanınmış bir şahsiyet değildi. Ancak Kum d ini ilimler merkezinde tanınan ve zekası ile ön plana çıkan hocalardan biriydi. Haşimi Rafsancani yavaş yavaş İmam Humeyni’nin –ks– en yakın talebelerinden biri oldu. Rafsancani ilim eğitiminin yanı sıra kültürel faaliyetlerden ve İslamî maarifi yaygınlaştırmaktan da gafil olmadı bir grup genç talebe ile birlikte Mekteb-i Teşeyyü (şia mektebi) adında bir dergiyi çıkarmaya başladı.

Pehlevi şahı Muhammed Rıza 1953 darbesinden sonra Amerika ve İngiltere’nin geniş destekleri ile iktidarının temellerini pekiştirmeye başladı ve bu amacına ulaşmak için halk arasında tabanı bulunmadığı için gittikçe Amerika ve İngiliz sömürüsüne daha da bağımlı hale geldi. Pehlevi şahı bu doğrultuda İran’da beyaz devrim adında göstermelik toprak reformu  yaptı ve bazı yasaları değiştirerek sözde büyük medeniyet kapılarını araladı. Fakat bu reformların asıl amacı İran milletinin kültürel ve dini değerlerini yok etmek ve başta Amerika ve İngiltere olmak üzere Batı’ya daha da bağımlı hale getirmekti.

İran’da şii müslümanların büyükm taklit mercii Ayetullah Burucerdi’nin vefatından sonra İmam Humeyni –ks– Kum dini ilimler merkezinin büyük alimlerinden biri olarak gündeme geldi ve İran milletinin ülkenin dört bir yanından kendisini taklit mercii olarak kabul ettiği bir alim oldu.

İmam Humeyni –ks– çevresinde topladığı Haşimi Rafsancani gibi cesur ve mücadeleci talebelerin yardımları ile İran milletini zalim şah rejimi ve Batılı sömürü düzeninin şom hedefleri hakkında bilgilendirmeye ve beyaz devrimin asıl amaçlarını anlatmaya başladı.

İmam Humeyni’nin –ks– ifşaatta bulunması, despot Pehlevi rejiminin temellerini iyice sarsmaya başladı. bu yüzden şah rejimi dini ve siyasi aktivistleri tutuklamayı ve panik ve dehşet ortamı yaratmayı ve böylece İmam Humeyni –ks– ve talebelerini susturmayı gündemine aldı. Şahr rejimi Mart 1963 tarihinde ilkin Kum dini ilimler merkezine baskın düzenledi ve burada yüzlerce talebeyi katletti veya yaraladı veya tutukladı. Tutuklanan talebelerden biri de Haşimi Rafsancani idi. O dönemde talebeler askere gitmekten muaf tutuluyordu. Ancak şah rejimi Kum dini ilimler merkezini genç talebelerde boşaltmak için talebelerin askerliğe gitmesini zorunlu yaptı ve böylece Haşimi Rafsancani askeri giden ilk talebe oldu.

İran’da 15 Hordad kıyamı ve pehlevi rejiminin güvenlik güçlerinin onlarca kişiyi katletmesi veya yaralaması veya tutuklamasının ardından İmam Humeyni –ks– resmen despot pehlevi rejimine karşı mücadele hareketini başlattı. Haşimi Rafsancani 15 Hordad kıyamından sonra gittiği askerlik sırasında kışladan aldığı izinin ardından bir daha birliğine geri dönmedi ve bir kaç ay saklanarak mücadelesini sürdürdü. Haşimi Rafsancani o günlerde Filistin’in geçmişi veya sömürünü kara karnesi adlı bir kitabı çevirdi ve eklediği önsözle yayımladı. Bu önsöz aslında iç istibdat ve dış sömürüyü itiraz ve başta mazlum Filistin milleti olmak üzere müslümanların durumunu ifade eden bir manifesto mahiyetindeydi.

Rafsancani’nin çevirdiği bu kitap o günlerde aydınları ve mücadeleci grupları derinden etkiledi. Daha sonra İmam Humeyni’nin –ks– Kasım 1964’te Türkiye’ye ve ardından Irak’a sürgün edilmesiyle beraber Haşimi Rafsancani ve İmam’ın –ks– talebelerinin mücadeleleri yeni bir aşamaya girdi. Haşimi Rafsancani İmam Humeyni’nin –ks– diğer talebeleri ve rejim karşıtı tüm siyasi ve dini aktivistler gibi güvenlik güçlerince aranıyordu. Haşimi Rafsancani bu süreçte şah rejiminin casusluk örgütü SAVAK tarafından defalarca yakalandı ve en korkunç işkencelere katlandı. Fakat bu tutuklanmalar veya işkenceler ne onun ve ne de İmam Humeyni’nin –ks– diğer talebelerinin şah rejimi ile mücadele iradesini etkileyebildi.

Ali Ekber Haşimi Rafsancani hapishanede bile yılmaz bir psikolojiye ve mücadeleci ruha sahipti ve burada da her fırsatı kitap yazmak veya İslamî maarifi yaygınlaştırmak için değerlendiriyordu.

Ayetullah Haşimi Rafsancani hapishaneden çıktığı günlerde de siyasi ve dini faaliyetlerinin yanı sıra hapiste kalanların ailelerine mali yardım ve destek ulaştırıyordu.

Haşimi Rafsancani şah rejimine karşı yürütülen İslamî mücadelenin baş aktörlerinden biriydi ve hem Irak’ta ve hem daha sonra şah rejimine karşı mücadele doruk noktasına ulaştığı Paris günlerinde İmam Humeyni’nin –ks– yanındaydı.

İmam Humeyni’nin –ks– inkılap konseyi için hazırladığı listede Haşimi Rafsancani’nin adı ilk sıralarda yer alıyordu. Haşimi Rafsancani şah rejimi ile mücadelede ve İslam inkılabı zafere ulaştırmakta İmam’ın yanında yer almakla beraber İslam inkılabı zafere kavuştuktan sonra da bu inkılabın temellerinin pekiştirilmesi ve İslamî İran’ın kalkınması ve gelişmesinde ve ayrıca inkılaptan sonra çeşitli siyasi akımların arasında denge kurmakta önemli rol ifa etti ve eksen şahsiyetlerden biriydi.