Bugünkü sohbetimizde geçen bölümde ele aldığımız İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei’nin bakışında talim ve terbiyenin önemini anlatmaya devam edeceğiz.

Öğretmenler ve muallimler toplumun hareketliliği ve dinamik oluşunun önemli kaynaklarıdır. Onlar sadece ilim öğretmiyor, aynı zamanda düşünceleri de şekillendiriyor ve daha da önemlisi, söz ve amelleri öğrencilerine pratik örnek oluşturuyor. Bu yüzden İslam tealiminde öğretmenler enbiyanın mirasçıları sayılıyor ve önemli bir yerleri bulunuyor.

Her çocuk yedi ile on yedi yaşları arasında ülkesinin eğitim sisteminde ve öğretmenlerin ekseninde talim ve terbiyeye tabi tutuluyor. Yani her insan eğitim yıllarını ve kişiliğinin şekillendiği önemli bir dönemi ülkesinin eğitim sisteminde geçiriyor. O zaman bu eğitim sistemi büyük önem arz ediyor.

İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei eğitim sisteminin konumunu çok önemli niteliyor ve bu konuda şöyle diyor:

Eğer ülke maddi izzet, manevi saadet, siyasi üstünlük, bilimsel gelişme, dünyevi yaşamı güzel hale getirmek ve diğer her türlü arzusuna kavuşmak istiyorsa en temel iş olarlak talim ve terbiye sistemiyle ilgilenmesi gerekir. Neden? Çünkü tüm bu çalışmaların insan gücüne ihtiyacı vardır ve insan gücü de genellikle talim ve terbiye sisteminde yetişir ve gelişir, nitekim eğer bizim her insanın ömrünün en güzel yaklaşık 12 yılını kendi elinde bulunduran talim ve terbiye sistemimiz doğru çalışırsa, burada yetişen ve kalıbına giren gencin gelecekteki gelişmelerden köklü bir şekilde etkilenmesinin engellenmesine vesile olur. Eğer bu genç iyi şekillenirse, aynı şekilde yaşamını az çok devam ettirebilir. O zaman talim ve terbiye kurumu insanların yetiştirmekte temel etkendir ve ürettiği ürün de temel üründür. Nedir bu ürün? İnsandır; etkili insandır; insan gücüdür.

Aslında eğitim sistemlerinin önemi, insanın önemi yüzündendir. İnsan Allah’ın en üstün mahluku olarak ömrünün en önemli dönemini okulda geçirir. Okullar çocukları birer emanet gibi kabul eden ve talim ve terbiyelerini üstlenen kurumlardır ve bu emanet gerçekten ağır bir emanettir. Dolaysıyla temel ekseni öğretmen olan talim ve terbiye sistemi öğretmenler ve öğrenciler için en iyi talim ve terbiyeyi gerçekleştirmek amacıyla en iyi imkanları ve şartları hazırlaması gerekir. Bu konuda İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei şöyle diyor:

Biz 13 yılın ardından talim ve terbiye sistemimizden çıkanların, çünkü anaokul da şimdi eklendi ve etti 13 yıl, insan olmasını istiyoruz, seçkin ahlaki ve seçkin fikri ve akli özellikleri ile ve dindarlığı ile, biz böyle bir insan istiyoruz. Ahlaki açıdan, insani açıdan cesur, iyi ahlaklı, hayırsever, iyimser, ümitvar, yüce himmetli, yargılarında müspet düşünen ve sizin ideal bir insan için düşündüğünüz diğer ahlaki özelliklere sahip olsun. Bu insan fikri özellikler, yaratıcılık, sorgulayıcılık, fikir ehli olmak, yenilikçilik ehli olmak, beşerin bilmediği alanlara atılmak ve yeni bulgular elde etmek ve meçhulların vadisini nur ışığı ile aydınlatmak, düşünce sahibi olmak ve davranış bakımından disiplinli ve kanunlara uyan biri olmalı. Biz böyle bir insan istiyoruz. Acaba böyle bir insanı yetiştirmek mümkün mü? Elbette. Elbette ki mümkündür. İnsanların aynı olmadığı doğrudur, çeşitli genlerin ve yaratılışta çeşitli etkenler farklı insanlar yarattığı doğrudur, fakat genelde tüm insanlar etkilenebilirdir. Yani insanlar değişime açıktır ve bunu yapacak da bizleriz.

İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei’ye göre ideal talim ve terbiyenin has özellikleri vardır. Bu özelliklerden biri, talim ve terbiye sisteminin temel yapısı ve kalıbıdır. Ayetullah Hamanei’ye göre bizim talim ve terbiye sistemimizin hem kalıp ve hem muhteva bakımından mutlak taklit olması yakışık almaz. Ayetullah Hamanei’ye göre ideal talim ve terbiye sistemi, toplumun ihtiyaçlarına, hedeflerine ve inançlarına göre şekillenen bir sistemdir. Örneğin Ayetullah Hamanei mevcut talim ve terbiye sisteminin en büyük kusurlarından biri, ezberleme eksenli olmasından ibaret olduğunu, oysa öğrencilerin sadece bir dizi ezberledikleri şeyleri öğretmenlerine sunmaması gerektiğini, asıl zihnini çalıştırarak yeni şeyler üretmesini savunuyor. Felsefenin ders müfredatına eklenmesi, İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei’nin çocukları küçük yaşta düşünmeye yöneltmek için önerdiği önerilerden biridir. Ayetullah Hamanei bu konuda ilginç noktalara dikkat çekerek şöyle diyor:

Bugün dünyanın maddi açıdan gelişen ülkelerinde en temel işlerden biri ve en önemli derslerden biri, çocuklara verilen felsefe dersidir. Bizim toplumda ise bir çoklar çocuk için felsefenin de gerekli olduğunu asla hayal bile edemiyor. Bazıları felsefe çok büyük bir konu olduğunu ve ancak ileri yaşlarda olan insanların ona ilgi duyduğunu zannediyor, oysa böyle değil. Felsefe, düşünceye şekil vermektir, anlamayı öğretmektir, zihni anlamaya ve düşünmeye alıştırmaktır. Bu da işin ta başından oluşturulmalıdır. Kalıp çok önemlidir. Gerçi muhteva da çocuklara verilecek felsefe dersinde önem arz eder, ama esas, yöntemdir.yani çocuk ta çocukluk çağından itibaren düşünmeye alışmalıdır. Bu çok önemli bir konudur.

İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei ülkenin talim ve terbiye sisteminde yapılacak reform ve değişimle ilgili önerilerini gündeme getirerek nizam yetkililerinden talim ve terbiyeye daha somut bir şekilde yaklaşmalarını istiyor. Ayetullah Hamanei yetkililerden, toplumun hangi mesleklere ve hangi ihtisas alanlarına ve genelde ne gibi insan gücüne ihtiyaç duyduğunu araştırmalarını ve ona göre hedef belirlemelerini isteyerek şöyle diyor:

Bakın biz ne istiyoruz? Talim ve terbiye sistemimizin çıktıları nasıl olsun istiyoruz? İlkin bunu belirlemeliyiz, bunu tasarlamalıyız, sonra böyle bir insanı yapmak, böyle bir erkeği, böyle bir kadını, böyle bir genci yetiştirmek için hangi temel ve önemli işlere hangi eğitimlere ve hangi programlara ihtiyacamız var ki böyle bir insan yetişsin, ona bakmalıyız. Sonra uzmanlar otursun ve bu sistemi tanımlayarak tedvin etsin ve gerekli cesareti sergileyerek arenaya ayak bassın ve talim ve terbiye sistemimizi ona göre tanımlayarak gerçekleştirsin. İşte bu hakiki ve köklü değişim olur.

Genç ve dinamik öğretmenlerden yararlanmak, İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei’nin bu alanda bir başka tavsiyesidir. Ayetullah Hamanei talim ve terbiye kurumundan öğretmenlerin seçiminde gençlere öncelik vermesini, fakat bu gençlerin dindar, inkılapçı ve aktif olmalarını tavsiye ediyor. Bu gençlerin en temel kaygısı talim ve terbiye sisteminde ihtiyaç duyulan insanları yetiştirmek olmalıdır.

İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei’nin ideal talim ve terbiye sistemi konusunda üzerinde durduğu bir başka önemli konu, yetenekleri keşfetmektir. Öğrencilerin yeteneklerini keşfetmek, Ayetullah Hamanei açısından büyük önem arz ediyor.

İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei bu konuda şöyle diyor: talim ve terbiye ortamında hatta bir tek yeteneğin bile, İranlı milyonlarca ergen ve gencin arasında heba olmamalıdır. Yani şu ilk eğitim seviyesinde, şu 12 yıllık eğitim sırasında kim ders çalışıyorsa, yeteneği heba olmasın. Şimdi bundan sonra bazıları üniversitelere devam edebilir, bazıları meslek okullarına gidebilir, zararı yoktur, hepsi de iyidir, ama bu süre içerisinde tüm yetenekler açığa çıkmalıdır.

Günümüzde sanal alem ve bilgisayar oyunları çocuklarımızı sardığı ve gençlerin ve çocukların düşüncelerini çevrelediği bir sırada talim ve terbiye sisteminin yükümlülüğü ik kat artmıştır.

İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei’ye göre ideal talim ve terbiye sistemi özellikle yeni dönemde, eski yöntemleri bir kenara bırakan ve öğrencilerin yetiştirilmesi için yeni yöntemleri bulan ve tüm setleri kırarak çocukların talim ve terbiyesi için en iyi yolları seçen bir sistemdir.

İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei’ye göre eğer bir ülkede talim ve terbiye sistemi gelişir ve düzelirse, ekonomi, sağlık, çevre, güzellik, sanat, insanların toplumda birbirine karşı davranışı, ölüm oranı ve hepsinden daha önemlisi din, ahlak ve felsefe gibi alanlar da olumlu etkilenir.

Gerçekte rahber Hamanei’nin bu büyük bakışı, ulaşılamayacak bir durum değildir ve biraz çaba ve biraz düşünmek ve başkalarının deneyimlerinden yararlanmak ve yeni yolları keşfetmekle ideal bir talim ve terbiye sistemi kurmak mümkün. Bu sistemin çıktıları ise hiç kuşkusuz etkili, güçlü ve yetenekli insanlar olur ve toplumun inşa edilmesinde büyük adamlar atabilir.