Tunus'ta yeni gerginliklerin neden ve sonuçları

Tunus bir Arap ülkesi olarak 2011'de diktatörlükten kurtulan bir ülke sayılmaktadır.

Tunus; Mısır, Yemen ve Libya'nın aksine son 5 yılda başarılı demokratik süreci geri bıraktı ancak bu ülke 2011 de Yasemin inkılabı olarak bilinen devrimin 5. yıldönümünü tecrübe etti ve ülkede şiddetli kargaşalar ve gerginliklere tanık oldu. Tunus'taki son gerginlikler, 2011 de dikta Zeynulabidin bin Ali hükümetinin değişmesine yönelik itirazları gibi Tunus'ta işsizlik ve yaşam koşullarına itiraz amacıyla bir gencin intihar etmesiyle başladı. Tunus'taki son olaylar ülkenin batısındaki Kasrine kentinde bir gencin intihar etmesiyle başladı ve bu gerginlikler kentin diğer kentlerine de yayılmaya başladı. Tunus'taki gerginliklerle diğer Arap ülkeleri özellikle Mısır arasındaki gerginlikler arasındaki en önemli fark, Tunuslu askerlerin ülkede askeri siyasi güç peşinde olmadıkları anlaşılıyor.

Tunus'taki gerginlikler ülkedeki gençler siyasi partilerden kızgın olduklarını gösteriyor. Uluslararası araştırmalar ülke halkının yeni hükümetin işbaşına gelmesi için sabrının 14 ila 16 ay biteceği zira Tunus vatandaşları farlılıkların hızını hissetmek istediklerini gösteriyor. Tunus'ta Baci Gaed Elsebsi hükümeti aleyhindeki itirazlar onun iktidara gelmesinden bir yıl sonra başladı. 2011 deki Tunus inkılabı siyasi , iktisadi ve sosyal açılardan ele alabiliriz. Siyasi açıdan son 5 yılda Tunus ekonomik açıdan büyük gelişmelerle karşılaştı ki bunun en bariz örneği polis hükümetinin son bulması, demokratik meclis seçimlerinin düzenlenmesi, yeni anayasanın tedvin edilmesi ve ifade özgürlüğünün yeniden ihya edilmesine işaret edebiliriz. Tunus'taki altyapı süreci son 5 yılda tamamlandı. Tunus'taki halk itirazları siyasi meselelerle ilgisi yoktur ancak bunun temelinde iktisadi ve sosyal nedenler yatmaktadır.

Tunusun nüfuzu 11 milyon olup bunun yüzde 80'i orta gelirli insanlardan oluşmaktadır. 2015 yılının kasım ayının başlarında Tunuslu vatandaşların yüzde 83'ü ülkenin kötü yolda ilerlemekte olduğu ve yüzde 86'sinin ise ülkenin ekonomi durumunun kötü veya çok kötü olduğu inancında olduğu anlaşılıyor. Yapılan son kamuoyu yoklamaları sonuçlarına göre, Tunus halkının çoğu ülkede en öncelikli meselenin iş bulma ve yaşam standartlarının yükselmesidir. Ancak Tunus hükümeti büyük ekonomi sorunlarla karşı karşıyadır. Dünya bankasının son raporuna göre, 2015 de ülkenin iktisadi kalkınma oranı sadece yüzde bir idi halbuki 2014 de bu oran yüzde 2.6 idi. Bu oran 2011 de yaşanan devrimden önceki orandan daha azdı. Tunus'ta 2015 deki işsizlik oranı yüzde 15.2 arttı ve 2011 yılından önceki devrimden önce yüzde 13 idi.

Şu da bir gerçek ki, Tunuslu gençler arasındaki işsizlik oranı ülkedeki genel işsizlik oranının 3 katıdır. Tunus'ta yaşanan en yüksek işsizlik oranı ülkenin etrafındaki illerde ve 2011 de başlayan devrimin yaşandığı illerde meydana geldi. Tunus cumhurbaşkanı parlamento başkanı ve başbakanı sırasıyla 89, 81 ve 66 yaşlarındadır ve her biri siyasi maharetlerini geçmişteki rejim döneminde elde ettiler. Tunuslu gençler 2011 deki devrimde asıl rolü oynadılar ancak şimdiki şartlarda büyük orandaki işsizlik sorunu ile karşı karşıyadırlar. Gerçi Tunus Zeynulabidin bin Ali hükümetinin düşmesinden sonra başarılı demokratik geçiş sürecine tanık oldu ki bu süreç 2014 yılının sonlarında cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin düzenlemesiyle tamamlandı.

2014 deki parlamento seçimlerinde Tunus Nida partisi 85 sandalye ve Elnihza partisi de 69 sandalyeyi parlamentodaki toplam 217 sandalyeden elde ettiler. Bu iki parti Tunus koalisyon hükümetini kurabildiler ancak adı geçen iki parti üyeleri asla meydana gelen koalisyondan hoşnut olmadıklarını bildirdiler. Bu gerginlikten sonra Nida partisinden 32 temsilci partiden istifa ettiler ki onlardan 21'i Tunus parlamentosuna üyedirler. Bu süreç Nida partisi üyelerinin sayısı 85 den 64'e inmesine neden oldu. Böylece parlamentoda en fazla sandalyeye sahip olan Nida partisi birincilik konumunu kaybetti ve Elnihza partisi se 69 üye ile Tunus meclisinde en büyük partiye dönüştü. Tunus Nida partisinde ihtilafın meydana gelmesinin diğer nedeni de, Baci Kaed Elsebsinin kendi evladı olan Hafız Kaed Elsebsiyi parti genel sekreteri olarak atadı.

Nida partisi üyeleri Baci Kaed Elsebsiyi iktidar düşkünü ve Nepotisti eğilimlerine sahip olmakla suçladı. Nida partisi üyelerinden Velid Caled yaptığı açıklamada: 'cumhurbaşkanın oğlu ve ona bağlı grubu partinin kontrolünü ele geçirmekte ve parti darbesi gerçekleşti. Koalisyon hükümetinde kırıcı manasındaki şartlarım meydana gelmesi ve Tunuslu Nida partisinde derin ihtilafların yaşanması Tunus cumhurbaşkanı Baci Kaed Elsebsi ve ülkenin başbakanı Habib Elseyd ülkede parti içindeki ihtilaflar ve sorunların biran evvel çözümlenmesini istediler. Bu olay Tunus halkının sosyal ve ekonomik sorunların son bulmasını istemesine neden oldu. Tunus'ta güvensizlik ve siyasi ihtilafların sonuçları ülkede güvenlik sorunları ve siyasi yönden konumu ele alınabilir.

Tunus halkının sosyal ve iktisadi sorunların takviye edilmesinde güvenlik fenomeni büyük rol oynamakta. Tunus'ta işsizlik ve yaşam koşullarının gerilemesi ülkede sosyal itirazların çoğalmasına neden olmuştur. BMT'nın son zamanlarda yayınladığı bildiride, çoğunluğunun 18 ila 35 yaşlarında olan 5500 Tunuslu Suriye, Irak, Libya, Yemen ve Malideki teröristlerle katılıyorlar. Tunus 2015 de 3 terör saldırısına tanık oldu. Bu insanların Tunusa geri gelmeleri ve terör örgütleriyle birleşmeleridir. Tunus 2015 de 3 terör saldırısıyla karşılaştı ki bunlardan birincisi 2015 Mart ayında Bordo müzesinde ve diğeri de Suse emperyal hotelinde mart 2015 meydana geldi. Aslında Tunus'taki bu iki hadise ülkedeki turizm sanayisini olumsuz yönden büyük ölçüde etkiledi.

Tunus'taki olumsuz şartlar bu arada iktisadi ve sosyal şartlar ülkedeki genç kesiminin işsizlik sorununu hayli arttırdı. Tunus'taki sosyal kargaşalar ve itirazlar ülkedeki gerginliklerin yükselmesine neden oldu. Tunus'taki son gelişmeler özellikle koalisyon hükümetindeki ihtilaflar ve Nida partisindeki iç ihtilaflar başta İslamcı partiler olmak üzere diğer partilerin siyasi konumlarının değişmesine neden oldu. Raşid Elgannuşi Tunusu bir kuşa Elnihza ve Nida partilerin de iki kanata benzeterek İslamcıların ülkede güç peşinde olduklarını vurguladı. Uzmanlara göre Elnihza partisinin Türkiye'deki AK partinin izlediği bakış açısını taklit ederek 2016 da yerel seçimlerin düzenlenmesini ve ülkede yeniden iktidara geçmeyi bekliyor.001 015