Ban Ki Moon’un başarısız karnesi üzerine

BM genel sekreteri Ban Ki Moon’un ikinci beş yıllık genel sekreterlik dönemi 31 Aralık 2016 tarihinde sona erdi ve şimdi 71 yaşındaki Antonio Guteres BM’nin 9. Genel sekreteri olarak 1 Ocak 2017’den itibaren görevine başlıyor.

BM genel sekreteri Ban Ki Moon’un ikinci beş yıllık genel sekreterlik dönemi 31 Aralık 2016 tarihinde sona erdi ve şimdi 71 yaşındaki Antonio Guteres BM’nin 9. Genel sekreteri olarak 1 Ocak 2017’den itibaren görevine başlıyor.

Ban Ki Moon’nun BM genel sekreterliği döneminde dünyanın en büyük uluslararası teşkilatı olan bu kurum bir çok sorun, kriz ve sıkıntı ile karşı karşıya kaldı. Buna karşın Ban Ki Moon bu sorunların ve krizin çözümünde pek fazla etkili olamadı ve iyi bir performans sergileyemedi.

Ban Ki Moon’nun icraatını irdelemek için Moon’un karşı karşıya bulunduğu sorunları iki kategoride ele almak gerekir. Birinci kategori, BM’nin kendi iç meseleleriydi ki genellikle BM bütçesi ve bu teşkilatın ve özellikle güvenlik konseyinin yapılarının düzeltilmesiyle ilgiliydi. BM bütçesi hakkında bu kurum her zaman olduğu gibi bazı üye ülkelerin belirlenen payını ödeyememesi gibi bir sorun gündemdeydi. Amerika gibi bazı devletler BM bütçesinin önemli bir bölümünü karşılayan devlet olarak zaman zaman bu teşkilatı ve bu teşkilata bağlı bulunan kurumları kendi isteklerini kabul ettirmek üzere baskı altında tutuyor. Ancak daha da önemli olan mesele, BM’nin güvenlik kurumu olan güvenlik konseyinin şimdiki yapısının dünyada siyaset ve iktisad alanlarında yaşanan yeni gelişmelere ve gerçeklere uyum gösterememesidir. Nitekim genel sekreter Ban Ki Moon de bazı ülkelerin liderlerinin sık sık gündeme getirdikleri talepleri ve BM güvenlik konseyinin yapısını düzeltmesi ile ilgili isteklerine rağmen bu alanda hiç bir ciddi adım atamadı.

Ancak BM genel sekreteri Ban Ki Moon’un on yıllık genel sekreterliği döneminde karşı karşıya bulunduğu ikinci grup sorunlar ve krizler dünya genelinde yaşanan bölgesel ve uluslararası krizler ve sorunlardı. Ban Ki Moon’nun döneminde yaşanan bu krizlere ve sorunlara Suriye’de iç savaş krizi, Ukrayna’da iç savaş krizi, Güney Sudan’daki kriz ve Suud rejiminin Yemen milletine dayattığı yıkıcı savaş gibi durumları örnek vermek mümkün. Bu sorunların ve krizlerin bir çoğunda ise BM genel sekreteri Ban Ki Moon sadece bir gözlemci gibi davrandı ve bu krizlerin ve sorunların çözümünde etkili ve yapıcı ve müspet bir rol ifa etmedi veya edemedi. Bu bağlamda Ban Ki Moon BM yeni genel sekreteri ile birlikte katıldığı devir teslim töreninde BM’nin bir çok uluslararası girişimleri ciddi hezimete uğradığını belirtti. Ban Ki Moon, bu hezimetlerin en kötüsü ise Suriye krizi ve bu ülkede iç savaşın durdurulamaması olduğunu ifade etti.

Gerçekte BM genel sekreteri Ban Ki Moon’un bu teşkilatın Suriye krizini çözemediğini itiraf etmesi, BM’nin güvenlik konseyinin şimdiki yapısı ile bu konsey için BM bildirgesi çerçevesinde belirlenen yükümlülüklerini ve görevlerini yerine getiremediğini açıkça ortaya koydu.

Aslında sadece Suriye krizi de değildi BM genel sekreteri Ban Ki Moon’un başarısız olduğu durum. Bundan başka Yemen savaşında da BM genel sekreteri Suud rejiminin masum ve savunmasız Yemen milletine karşı acımasızca saldırılarını ve hava akınlarını durduramadığı gibi hatta büyük bir skandala da imza atarak Arabistan rejiminin adını bebek katili rejimlerin listesinden sildi, oysa Ban Ki Moon bizzat bu rejimin adını bebek katili rejimlerin listesine almıştı. Fakat Suud rejimi BM’ye yaptığı mali yardımları keseceği tehdidini savurunca Ban Ki Moon büyük bir skandala imza atarak Suud rejiminin adını bebek katili rejimlerin listesinden sildi ve bu konuyu daha detaylı araştırmak üzere ilgili uzmanlara sevk edeceğini ileri sürdü.

Bu gelişme BM’nin çok kolay bir şekilde bazı üye ülkelerin baskıları karşısında geri adım attığını ortaya koydu. Kuşkusuz BM bu haliyle ne bölgesel ve ne de küresel krizleri ve sorunları çözebilecek bir kurumdur.015