ترامپ و از سرگیری سیاست ناکام فشار حداکثری علیه ایران

ترامپ و از سرگیری سیاست ناکام فشار حداکثری علیه ایران

دونالد ترامپ رئیس جمهوری جمهوریخواه آمریکا روز سه‌شنبه ۴ فوریه ۲۰۲۵ با امضای یادداشتی اجرایی به منظور تداوم سیاست فشار حداکثری علیه ایران ادعا کرد که آماده گفت وگو با رئیس جمهوری ایران است. او در عین حال تأکید کرد که "ما حق داریم فروش نفت ایران را به سایر کشورها متوقف کنیم".

دونالد ترامپ

رئیس ‌جمهوری آمریکا برای ملزم کردن نهادها و دستگاههای اجرایی به انجام برخی دستورهای خود می تواند سه سند امضا کند: فرمان اجرایی، اعلامیه‌ها و یادداشت اجرایی. فرمان (دستور) اجرایی در صورتی که متن آن به اختیارات ریاست‌ جمهوری مستند باشد، قدرت قانون را دارد و در فدرال ریجستر ثبت می شوند ،اما یادداشت رئیس جمهوری در فدرال ریجستر ثبت و منتشر نمی‌شود و متن آن نیز به اختیارات رئیس جمهوری مستند نیست و صرفا برای اعمال مدیریت در نهادهای اجرایی است.

ترامپ که در دور اول ریاست جمهوری خود، سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی ایران را اعمال کرده بود، بار دیگر در دولت دوم خود پس از از امضای یادداشت اجرایی علیه ایران و تداوم این سیاست شکست خورده خود ادعا کرد که  امیدوارم نیازی به استفاده از این گزینه (فشار حداکثری) نباشد، باید دید آیا می‌توانیم به توافقی با ایران برسیم؟ ترامپ هم چنین گفت که "ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد. ما نمی‌خواهیم سخت‌گیری زیادی بر ایران اعمال کنیم".

این یادداشت عملا تاکیدی بر احیای فرمان ترامپ در سال ۲۰۱۸ مبنی بر خروج آمریکا از برجام و اعمال فشار حداکثری بر ایران است و به طور خاص مدعی مسدود کردن هرگونه مسیر دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و مقابله با نفوذ منطقه ای ایران است. گرچه در دوره ریاست جمهوری جو بایدن این فشارها لغو نشد، ولی منتقدان ادعا می کردند که کاخ سفید در اعمال آن جدیت سابق را نداشت و ایران دوباره به میزان بالایی توانست تحریم‌ها را دور بزند و نفت بفروشد.

اکنون امضای یادداشت اجرایی از جانب ترامپ به وزیر خزانه ‌داری آمریکا اجازه می‌دهد تا تحریم‌ها و سازوکارهای اجرایی بیشتری را برای اعمال فشار و مقابله با نقض تحریم‌های موجود علیه ایران اعمال کند. به دنبال اعلام این خبر، قیمت نفت افزایش یافت که این نشان‌دهنده احتمال افزایش تنش‌ها با تهران است. گفته می‌شود، وزیر امور خارجه آمریکا قصد دارد برخی از معافیت‌های تحریمی موجود برای ایران را تغییر داده یا لغو کند و با وزارت خزانه ‌داری آمریکا همکاری نماید تا کارزاری را برای رساندن صادرات نفت ایران به صفر اجرا کند. یک مقام آمریکایی نیز ادعا کرد که سفیر آمریکا در سازمان ملل با متحدان کلیدی خود برای «تکمیل [روند] بازگشت سریع تحریم‌ها (مکانیزم ماشه)(۱) و محدودیت‌های بین المللی علیه ایران» همکاری خواهد کرد. پیش‌ تر پیتر ناوارو، مشاور ترامپ در امور تجارت، گفته بود که اقدامات تجاری در چارچوب این یادداشت بر اساس داده‌های مشخص انجام خواهد شد.

اقدام جدید ترامپ در واقع چندان غیر منتظره نبود. پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر ۲۰۲۴ آمریکا ، اظهارات و موضع گیری های او و نیز برخی اعضای تیمش مانند مایک والتز مشاور امنیت ملی ترامپ نشان دهنده عزم دولت ترامپ برای از سرگیری سیاست یا همان کارزار فشار حداکثری علیه ایران بود. البته ترامپ پس از امضای یادداشت اجرای علیه ایران مدعی آمادگی برای گفت و گو با رئیس جمهوری ایران شده است. با توجه به اینکه سرلوحه سیاست خارجی دولت ترامپ صلح از طریق قدرت است ، می توان گفت که گفت و گوی مد نظر ترامپ با ایران به معنای مطرح ساختن خواسته های واشنگتن از ایران و قبول همه آنها از جانب تهران است.

دونالد ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود همواره توافق هسته ای برجام را بدترین توافق ممکن برای واشنگتن قلمداد کرده و سرانجام در ۸ مه ۲۰۱۸با اعلام خروج آمریکا از برجام ، عمل به تعهدات خود ذیل توافق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را با وجود مخالفت های گسترده جهانی، کنار گذاشت .دولت ترامپ برای واداشتن ایران به قبول خواسته های غیر قانونی خود بی سابقه ترین تحریم ها را در چارچوب کارزار فشار حداکثری علیه تهران به اجرا گذاشت و با هرگونه طرحی برای حفظ برجام مخالفت ورزید و به منظور وادار کردن ایران به پذیرش خواسته هایش فهرست طولانی تحریم‌های اقتصادی را که بر اساس توافق لغو شده بود، دوباره به اجرا گذاشت. کاخ سفید همچنان در تلاش برای کشاندن تهران به مذاکرات جدید، نزدیک به ۱۵۰۰ مورد تحریم جدید علیه ایران اعمال کرد. از جمله دولت ترامپ با ابزار تحریم، تروریسم اقتصادی و پزشکی را علیه ایران در دوره شیوع ویروس کرونا به مورد اجرا گذاشت. هدف او تسلیم ایران به شروط ۱۲ گانه مد نظر آمریکا از جمله توقف برنامه هسته ای صلح آمیز ایران و اعمال محدویتهای شدید در زمینه توانمندی موشکی و سیاست های منطقه ای ایران بود.

 در مقابل ایران در چارچوب سیاست مقاومت حداکثری توانست بر بسیاری از دشواری های حاصل از تحریم های یک جانبه آمریکا فائق آید.این مساله ای که حتی مقامات آمریکایی نیز به آن اذعان نموده اند. مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ در مارس ۲۰۲۱ اذعان کرد دولت پیشین این کشور در وادار کردن ایران به عقب‌نشینی و نشستن بر سر میز مذاکره ناتوان بود. اکنون نیز تداوم کارزار فشار حداکثری نمی تواند تهران را وادار به قبول خواسته های غیر منطقی واشنگتن از جمله توقف برنامه هسته ای صلح آمیز ایران ویا تغییر سیاست های منطقه ای آن به خصوص حمایت از محور مقاومت نماید./

1-