قزاق‌های ایران و ایرانیان قزاقستان؛ سرمایه اجتماعی روابط دو کشور
پارس‌تودی- رئیس مرکز فرهنگی ایران در آلماتی قزاقستان گفت: قزاق‌های ایران و ایرانیان قزاقستان سرمایه اجتماعی روابط دو کشور هستند.
«حسین آقازاده» رئیس مرکز فرهنگی ایران در مراسم رونمایی از کتاب "قزاق‌های ایران" که با حضور مسوولان، شخصیت‌های علمی، فرهنگی و نویسندگان در کتابخانه ملی قزاقستان برگزار شد، افزود: قزاقها به ایران و ایرانی‌ها به قزاقستان مهاجرت کرده‌اند و هر یک از آنها به کشور میزبان خود خدمت کرده و در توسعه و پیشرفت زندگی فردی و جمعی نقش داشته‌اند. به گزارش پارس‌تودی و به نقل از خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، آقازاده افزود: مهاجرت پدیده اجتماعی است که بر تمام ابعاد زندگی انسان‌های مهاجر اثر می‌گذارد و دارای ابعاد متعددی است.
آقازاده تصریح کرد: به زودی فیلم مستندی درباره سرنوشت قزاق‌های ایران تحت عنوان "عبور از فولاد" که با حمایت مراجع فرهنگی ایران تهیه شده است، نمایش داده خواهد شد.
ملت ایران از تنوع قومی بسیاری برخوردار است؛ بروز حوادثی چون جنگها و انقلابها در کشورهای همجوار باعث حضور گروههایی از مهاجران در میان ایرانیان شده است.
آن دسته از گروههای مهاجر که در مناطق شمالی ایران به سر می‌بردند، عمدتاً اقوامی هستند که پس از انقلاب اکتبر 1917 در روسیۀ تزاری از کشورهای آسیای مرکزی و ماورای قفقاز کوچ کرده‌اند.
گروه قومی قزاق (مقیم ایران) نیز از جملۀ همین مهاجران هستند که کوچ خود را در دو دهۀ 20 و 30 نیمۀ اول قرن بیستم انجام دادند.
وقوع انقلاب سوسیالیستی و بروز خشکسالی و گرسنگی و فقر فزاینده، دو عامل اصلی مهاجرت قزاقها بود.
در روند مهاجرت، گروه بسیاری از قزاقها بر اثر بیماری و گرسنگی جان خود را از دست دادند و گروه اندکِ باقیمانده، در روستاها و شهرهای اطراف شهر گرگان در شمال ایران ساکن شدند.
آمار معتبری از تعداد جمعیت قزاق‌های ساکن ایران در دست نیست، اما گفته می‌شود که حدود 15 هزار قزاق در ایران ساکن هستند که احتمالا نزدیک به 700 تا یکهزار خانوار آن با جمعتی حدود چهار تا پنج هزار نفر در شهرها و توابع آن در استان شمالی گلستان ساکن هستند.
در همین حال، پس از استقلال قزاقستان در سال 1991 و باز شدن مرزهای کشورهای تازه استقلال یافته، تحول جدید و گسترده‌ای در روابط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بین ایران و قزاقستان ایجاد شد و عده‌ای از تجار و بازرگانان ایرانی (جمعا در حدود 200 خانوار) برای ایجاد تعاملات تجاری و اقتصادی به قزاقستان آمدند و در شهرهای مختلف مخصوصا در آلماتی، آستانا و جنوب قزاقستان در شهر چیمکنت ساکن شدند.
براساس این گزارش، به دلیل تجمع بیشتر ایرانی‌تبارها در شهر چیمکنت با همت رایزنی فرهنگی وقت و همکاری مشترک ایرانیان ساکن در چیمکنت و در راستای همکاری با خانه‌های دوستی ملل مختلف و مجمع خلق قزاقستان، مرکز فرهنگی ایرانیان تأسیس شد.
از نظر تعداد ایرانیان ساکن در قزاقستان آمار متعددی نقل شده است، ولی بنا بر آخرین گزارشها در قزاقستان حدود 10 الی 15 هزار ایرانی الاصل که همه آنها شیعه هستند در شهرهای مختلف چیمکنت، مرکه، چو، آلماتی، آستانا، جامبول، تالدی، قورغان، ساری آقاش و غیره زندگی می‌کنند.
به جز مرکز فرهنگی ایرانی تبارها که در طول سالیان گذشته نقش کلیدی در پیوند بین دو ملت ایران و قزاقستان داشته‌اند، انجمن دوستی ایران و قزاقستان نیز تشکیل شده است که هدف آن تحکیم و گسترش روابط دوستانه و برادری بین مردم دو کشور و پیشبرد اهداف مشترک در زمینه‌های فرهنگی، ادبی، هنری، علمی، فنی، اقتصادی، بازرگانی، اجتماعی و ارتباطات است.
