شراکت ایران و روسیه در سلطه زدایی از هژمونی غرب
پارس تودی- از آسياي ميانه تا غرب آسیا و از خليج‌فارس تا درياي سياه، به نظر مي‌رسد سرنوشت تهران و مسكو به هم تنيده شده است.
ایران و روسیه به امضا و اجرای توافقنامه جامع همکاری‌های گسترده موسوم به «موافقتنامه جامع همکاری‌های بیست‌ساله» نزدیک می‌شوند و آن‌طور که مقامات دو کشور می‌گویند، نهایی شدن آن قریب‌الوقوع است.
این دو قدرت اوراسيا، در دهه‌هاي اخير توانسته‌اند به نقاط مشتركي در مورد مسائل حياتي و راهبردي جهاني و منطقه‌اي دست پيدا كنند. از آسياي ميانه تا غرب آسیا و از خليج‌فارس تا درياي سياه، به نظر مي‌رسد سرنوشت تهران و مسكو به هم تنيده شده است.
سفر پوتين به ايران در سال 2022 پس از آغاز جنگ در اوكراين كه اولين سفر او به كشوري غير از اقمار شوروي سابق از زمان آغاز حمله‌اش به اوكراين بود، حكايت از آن داشت كه مسكو ديگر در غرب به دنبال شريك راهبردي نيست و تمام شركاي خود را از ميان بازيگران قدرتمند منطقه همچون ايران، امارات، عربستان و فرامنطقه‌اي مانند چين مي‌طلبد. در اين ميان به نظر مي‌رسد روابط روسيه و ايران چيزي بسيار فراتر از روابط پیشین است.
ایران و روسیه، به دنبال اهداف راهبردي همچون پيشرفت در برنامه صلح‌آميز هسته‌اي؛ برنامه توسعه تسليحات متعارف همچون موشك، پهپاد، جنگنده؛ ارسال ماهواره به فضا و همكاري‌هاي راهبردي تجاري همچون دالان‌هاي حمل و نقل و به‌طور كلي ايستادگي تمام قد در مقابل غرب و ايدئولوژي‌اش هستند.
موقعيت ژئوپليتيك ايران در منطقه و نقاط اتصالش به خليج‌فارس، درياي عمان و درياي خزر همواره يكي از گزاره‌هايي است كه به لحاظ جغرافيايي ايران را براي روسيه جذاب‌تر كرده است.
از آن سو ارزش مبادلات تجاري بين هند و روسيه به بالاي 50 ميليارد دلار افزايش يافته است و دو كشور قصد دارند آن را تا 400 ميليارد دلار نيز افزايش دهند. اما حمل و نقل كالا و انرژي ميان هند و مسكو نيازمند دالاني امن است. به نظر مي‌رسد كه هم هند و هم مسكو ايران را چنين دالان امني مي‌دانند.
ايران بطور کلی و به دليل داشتن موقعيت ويژه خود، نقطه اتصال بازارهاي بزرگ جهان به يكديگر است. در واقع، اتصال اقيانوس هند و درياي سياه به يكديگر براي روسيه در شرايط غيرتحريمي نيز بسيار حايز اهميت است و اين اهميت در زمان تحريم و جنگ دوچندان مي‌شود. مسكو از طريق اين دالان كه شاهرگ حياتي آن از ايران مي‌گذرد، مي‌تواند خود را از بن‌بست نسبي بيرون آورد و دسترسي به آب‌هاي گرم و پرتردد را براي خود فراهم كند.
به نظر مي‌رسد كه همكاري‌هاي امنيتي-نظامي تهران و مسكو به چالشي فزاينده براي ايالات متحده و متحدانش بدل شده است و در سال‌هاي اخير در تلاش براي برهم زدن همكاري بين مسكو و تهران بر آمده‌اند.
با آغاز جنگ اوكراين، غرب در هراس از تشديد همكاري تهران با مسكو است. ايران بارها اعلام كرده كه در حمله روسيه به اوكراين بي‌طرف است و به‌رغم داشتن همكاري‌هاي نظامي-امنيتي با روسيه، در اين درگيري دخالتي ندارد و بطور جد خواهان پایان جنگ است.
به‌زعم اميل عودلياني، تحليلگر امور روسيه در مركز تحليل سياست اروپا، توافق ایران و روسیه با محوریت تجارت آزاد در برهه كنوني براي دو طرف بسيار مهم است، زيرا روابط بين اين دو قدرت اوراسيا را تقويت مي‌كند كه به دنبال تغيير شكل نظم جهاني به رهبري غرب هستند.
منبع:
چرايي هراس غرب از گسترش دامنه شراكت راهبردي ايران و روسيه؟. ۱۴۰۳. روزنامه اعتماد
عبارات کلیدی: رابطه ایران و روسیه، رابطه روسیه و غرب، آیا ایران قدرتمند است، تجارت ایران و روسیه