آنچه ابنسینای ایرانی، حکیم بزرگ شرق، میتواند در مورد هوش مصنوعی به ما بیاموزد
پارس تودی- ابنسینا ایرانی در قرن 10 میلادی، قرنها قبل از اختراع ماشین چاپ زندگی میکرد، چه برسد به هوش مصنوعی. بااینحال، او درمورد بسیاری از سوالات مشابهی تامل میکرد که اخلاقشناسان امروزی به آنها فکر میکنند: چه چیزی موجب میشود فرد به جای حیوان، یک انسان باشد؟.
در سالهای اخیر بسیاری از فیلسوفان استدلال کردهاند آنچه از ما انسان میسازد، ظرفیت ما برای تجربه آگاهانه است. اما چگونه آگاهی را تعریف میکنیم؟ از چه شواهد بیرونی میتوانیم برای تعیین این موضوع استفاده کنیم که موجودی دارای آگاهی است؟ عدم اجماع در مورد این سؤالات یکی از دلایلی است که بحث درمورد شخصیت داشتن هوش مصنوعی مدتهاست به نتیجه نرسیده است.
همانطور که پژوهشگران معاصر هوش مصنوعی علاقمند به مقایسه فرآیندهایی هستند که زیربنای پاسخ انسان و هوش مصنوعی به وظایف مشابه است، ابنسینا نیز علاقمند به مقایسه فرایندهای درونی انسان و حیوانات برای رسیدن به خروجیهای رفتاری مشابه بود.
ازنظر او، یکی از قابلیتهای کلیدی تمایز انسان، درک کلیات است. درحالی که حیوانات فقط میتوانند درمورد جزئیات فکر کنند (موارد خاصی که درست پیش روی آنها است)، انسانها میتوانند از قواعد کلی استدلال کنند.
ابنسینا در کتاب النفس از مثال معروف باستانی درمورد گوسفندی صحبت میکند که با گرگی روبرو میشود. او ادعا میکند درحالیکه انسانها به اصلی کلی استناد میکنند که «گرگها بهطورکلی خطرناک هستند و حیوان خاصی که مقابل آنها است، گرگ است، بنابراین باید فرار کرد»، حیوانات متفاوت فکر میکنند.
آنها از روی قانونی کلی استدلال نمیکنند، بلکه فقط گرگ را میبینند و میدانند باید فرار کنند. آنها بهجای استدلال کردن درمورد ویژگیهای کلی گرگها، به جزئیات محدود میشوند. تمایزی که ابنسینا بین روانشناسی انسان و حیوان قائل میشود، شباهت بالایی به تمایزی دارد که دانشمندان عصر جدید در ارتباط با هوش مصنوعی درحال بررسی آن هستند.
پژوهشهای کنونی نشان میدهد شبکههای عصبی مصنوعی توانایی تعمیمپذیری ترکیبی سیستماتیک را ندارند. درحالیکه انسانها معانی انتزاعی را از دنبالهای از کلمات درمییابند که سپس میتوانند به شکل ایدههای پیچیدهتر ترکیب شوند، هوش مصنوعی درون مجموعه دادههای آماری برای ورودیهای داده خاص که با وظیفه خاصی مطابقت دارند، جستجو میکند.
تفاوت بین شناخت انسان و شناخت مصنوعی بهخوبی با توصیف ابنسینا از آنچه در مورد استدلال انسان منحصربهفرد است، منطبق است.
او در کتاب الشفا توضیح میدهد چگونه موجود دارای خرد میآموزد چه چیزهایی مشترک هستند و چه چیزهایی مشترک نیستند و بنابراین ماهیت چیزهای مشترک را در انواع مختلف استخراج میکند.
ازنظر ابنسینا یکی از ویژگیهای متمایز انسان درک کلیات است.ما انسانها ویژگیهای اساسی اشیاء را از ویژگیهای کمتر ضروری جدا میکنیم تا به مفاهیم تعمیمیافته برسیم. سپس به کمک این مفاهیم استدلال میکنیم و آنها را روی موارد مختلف اعمال میکنیم.
یکی از تفاوتهای اساسی بین گوسفند و شبکه عصبی مصنوعی در این است که شبکه عصبی مصنوعی به مخزن بسیار بزرگتری از جزئیات به شکل مجموعه دادههای جامع دسترسی دارد.
معیار اصلی ابن سینا برای شخصیت (استدلال از روی کلیات) شباهت زیادی به تعمیمپذیری ترکیبی سیستماتیک دارد. این معیار میتواند استاندارد احتمالا قابل آزمایشی برای دارا بودن شخصیت ارائه دهد. تاکنون، هوش مصنوعی در این آزمایش بارها شکست خورده است.
منبع:
صفدری، مریم. ۱۴۰۳. آنچه ابن سینا میتواند در مورد هوش مصنوعی به ما بیاموزد. زومیت
عبارات کلیدی: ابن سینا کیست، مشاهیر ایران، هوش مصنوعی، علم در ایران ، تاریخ علم