چرا شورای امنیت سازمان ملل متحد اسرائیل را محکوم نکرد؟
-
چرا شورای امنیت سازمان ملل متحد اسرائیل را محکوم نکرد؟
نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل متحد که به درخواست جمهوری اسلامی ایران در پی حمله نظامی رژیم اسرائیل به ایران برگزار شد، بار دیگر ماهیت دوگانه سیاست بین‌الملل و شکاف‌های عمیق موجود در ساختار شورای امنیت را نمایان کرد.
در نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل متحد که باعنوان «تهدیدات علیه صلح و امنیت بین‌المللی»برگزار شد، برخی از اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد چون روسیه و چین، تجاوز تل‌آویو به ایران را محکوم کرده، برخی درباره تشدید تنش‌ها در منطقه خاورمیانه ابراز نگرانی کرده و خواستار ادامه مسیر دیپلماتیک شدند و برخی همچون آمریکا و کشورهای اروپایی همچنان از سیاست‌های تجاوزکارانه اسرائیل علیه ایران دفاع کردند.
به‌گزارش پارس‌تودی این نشست در شرایطی برگزار شد که حمله اسرائیل به اهدافی در خاک ایران، به شهادت شماری از فرماندهان نظامی، دانشمندان و غیرنظامیان منجر شده است همچنین اسرائیل بسیاری از تاسیسات هسته‌ای ایران را به بهانه خطرناک بودن فعالیت هسته‌ای و تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای هدف قرار داده است.
در این جلسه که با عنوان «تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی» برگزار شد، کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد، مواضعی کاملاً متفاوت اتخاذ کردند؛ برخی این حمله را نقض آشکار منشور سازمان ملل دانستند و خواستار پاسخ قاطع شورای امنیت شدند، برخی با ابراز نگرانی به کلیات پرداختند و از اظهارنظر صریح پرهیز کردند و برخی همچون ایالات‌متحده، با دفاع آشکار از اسرائیل، اقدام تل‌آویو را مشروع و ضروری برای دفاع از خود، دانستند.
نماینده روسیه«واسیلی نبنزیا» در سخنان خود حمله اسرائیل به خاک ایران را بی‌دلیل، تحریک‌آمیز و غیرقابل توجیه خواند و تأکید کرد: جامعه بین‌المللی نمی‌تواند و نباید در برابر چنین تحریک‌آشکاری بی‌تفاوت بماند. «فو کونگ» نماینده چین نیز در موضعی مشابه با بیان اینکه تشدید تنش‌ها در منطقه به نفع هیچ‌کس نخواهد بود، تأکید کرد که آسیب‌دیدن تاسیسات هسته‌ای ایران در پی این حملات، می‌تواند تبعات زیست‌محیطی و انسانی گسترده‌ای داشته باشد و چنین رفتاری نقض اصول بنیادین حقوق بین‌الملل است.
اسرائیل درحالی در حملات خود سایت‌های هسته‌ای و ترور دانشمندان و مقامات هسته‌ای ایران را هدف قرار داده است، که این اقدام برخلاف همه قوانین بین‌المللی است؛ با این حال کشورهای غربی و آمریکا آن را محکوم نکردند دراین زمینه می‌توان به مواضع کشورهایی چون فرانسه و آلمان در این نشست اشاره کرد که اقدام اسرائیل را در راستای دفاع از خود معنا کرده و آن را محکوم نکردند.همچنین برخی از کشورها نیز مواضعی مبهم و غیرقاطع گرفتند که دراین زمینه می‌توان به یونان، دانمارک، کره جنوبی و پاناما اشاره کرد که همگی از افزایش تنش‌ها ابراز نگرانی کردند، اما از ورود به بحث درباره مشروعیت یا عدم مشروعیت حمله طفره رفتند.
در برابر این واکنش‌های متفاوت، آنچه بیش از همه جلب‌توجه کرد، سکوت سنگین سازمان ملل و نهادهای وابسته به آن در برابر اقدام نظامی مستقیم علیه یکی از اعضای این سازمان بود. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اگرچه درباره وضعیت تاسیسات ایران گزارشی ارائه داد، اما درباره تهدید آشکار به تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای ایران هیچ موضع حقوقی یا فنی مشخصی اتخاذ نکرد. موضعی که به نظر می‌رسد نوعی نهادینه شدن معیار دوگانه، در نظم بین‌الملل است؛ نظمی که براساس وزن سیاسی و ائتلاف‌های قدرت، نه اصول منشور ملل متحد، تصمیم‌گیری می‌کند.
بی‌تردید، اقدام نظامی اسرائیل علیه خاک ایران، به‌ویژه با هدف قرار دادن زیرساخت‌های غیرنظامی و تاسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای، نه‌تنها نقض آشکار اصول منشور سازمان ملل متحد و حقوق بین‌الملل است، بلکه نقض فاحش کنوانسیون‌های جهانی درباره امنیت هسته‌ای به‌شمار می‌رود. براساس قواعد شناخته‌شده بین‌المللی، به‌ویژه قطعنامه ۴۸۷ شورای امنیت (مصوب ۱۹۸۱) که حمله مشابه اسرائیل به راکتور هسته‌ای عراق را محکوم کرد، جامعه بین‌المللی موظف است نسبت به هرگونه حمله به تأسیسات هسته‌ای کشورها واکنش نشان دهد، به‌ویژه زمانی که این تاسیسات تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و در چارچوب معاهده NPT فعالیت می‌کنند. با این حال، شورای امنیت نه‌تنها واکنش مؤثری نسبت به این حمله نشان نداد، بلکه عملاً در برابر رفتارهای خطرناک و بی‌ثبات‌کننده یک رژیم مسلح به سلاح هسته‌ای، سکوت اختیار کرد.
«سید عباس عراقچی» وزیر امورخارجه ایران دراین زمینه گفت: این‌بار رژیم صهیونیستی از یک خط قرمز جدید بین‌المللی عبور کرد و آن حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران بود که تحت هر شرایطی ممنوع است اما متاسفانه با بی‌تفاوتی شورای امنیت مواجه شد.
درواقع سکوت نهادهای بین‌المللی از جمله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این میان نگران‌کننده و غیرقابل پذیرش است. این نهاد تخصصی که مسئولیت نظارت بر فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای را بر عهده دارد، در مواجهه با حمله مستقیم به تاسیساتی که تحت پادمان‌های خود قرار دارد، حتی حاضر نشده کمترین موضع حقوقی اتخاذ کند. این رفتار، نه‌تنها اعتماد به آژانس را در میان کشورهای عضو کاهش می‌دهد، بلکه آن را در مظان وابستگی سیاسی قرار می‌دهد؛ موضوعی که کارکرد فنی و بی‌طرفانه آن را به‌شدت زیر سوال می‌برد.
در مجموع، واکنش‌های شورای امنیت به حمله نظامی اسرائیل به ایران، نه‌تنها نتوانست مانع از ادامه روند تنش‌آفرینی شود، بلکه خود به عاملی برای تشدید بی‌اعتمادی میان دولت‌ها و بی‌اعتباری ساختارهای بین‌المللی بدل شد. در حالی‌که منشور ملل متحد، حمله به خاک یک کشور عضو را تنها در چارچوب دفاع مشروع یا با مجوز صریح شورا مجاز می‌داند، سکوت و بعضاً حمایت برخی اعضای دائم شورا از تجاوز نظامی، عملاً نشان داد که «نظم حقوقی» در برابر «نظم قدرت» در حال عقب‌نشینی است. اگر این روند ادامه یابد، نه‌تنها مشروعیت شورای امنیت، بلکه بنیان‌های حقوق بین‌الملل نیز با تهدیدی جدی مواجه خواهند شد. به نظر می‌رسد برای آنکه سازمان ملل و نهادهای آن از تبدیل‌شدن به ابزاری در خدمت قدرت‌های مسلط جلوگیری کنند، باید در برابر تجاوز آشکار، سکوت را بشکنند و بار دیگر به اصول خود بازگردند؛ اصولی که بر پایه عدالت، حقوق برابر ملت‌ها و صلح پایدار بنا شده‌اند.
ad