بسته خبری ناتو | پهپادهای روسی، ماده ۴ و نگرانی‌های شرق اروپا

پارس‌تودی - حادثه ورود پهپادهای روسی به خاک لهستان و فعال شدن ماده ۴ سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو)، بار دیگر شرق اروپا را در کانون بحران قرار داده است.

هم‌زمان برگزاری رزمایش گسترده روسیه و بلاروس، فضای امنیتی منطقه را متشنج‌تر کرده و کشورهای عضو ناتو را به اقدامات فوری و هماهنگی‌های تازه واداشته است.در این بسته خبری از پارس‌تودی نگاهی داریم به آخرین تحولات ناتو در روزهای گذشته که می‌خوانید:

پهپادها و آغاز بحران تازه

بامداد دهم سپتامبر، شبکه‌های راداری لهستان ورود ۱۹ فروند پهپاد روسی از مسیر بلاروس را ثبت کردند. بنا به گزارش وزارت دفاع لهستان، تعدادی از این پهپادها توسط پدافند هوایی سرنگون و برخی نیز در آسمان منفجر شدند. هیچ خسارت جانی گزارش نشد اما حادثه به سرعت بازتاب گسترده‌ای یافت. روسیه مدعی شد ورود پهپادها به دلیل "اختلال فنی" رخ داده و عمدی در کار نبوده است. با این حال، ناظران غربی این روایت را غیرقابل‌قبول دانستند و آن را "آزمونی برای ناتو" توصیف کردند. کارشناسان مسائل بین‌الملل معتقدند، مسکو با چنین اقداماتی در پی سنجش میزان واکنش‌پذیری پیمان آتلانتیک شمالی است.

فعال شدن ماده ۴ پیمان

پس از این حادثه، ورشو به‌طور رسمی برگزاری نشست فوری ناتو و فعال شدن ماده ۴ را خواستار شد؛ بندی که به اعضا اجازه می‌دهد در صورت تهدید مستقیم امنیت ملی، مشورت و هماهنگی فوری را درخواست کنند.«ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو، در واکنش به این رخداد گفت: "این حملات بی‌ملاحظه نشان می‌دهد روسیه همچنان حاضر است ریسک افزایش تنش را بپذیرد. ناتو برای تقویت بازدارندگی در مرزهای شرقی آماده‌است." همچنین، کشورهای بالتیک در بیانیه‌ای مشترک، اقدام روسیه را تهدیدی مستقیم ضد امنیت جمعی دانستند و بر تقویت گشت‌های هوایی و استقرار سامانه‌های پدافندی پیشرفته در مرزهای ناتو تاکید کردند.

واکنش‌های سیاسی متناقض

این رویداد واکنش‌های سیاسی گسترده‌ای نیز در پی داشت. «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا گفت احتمالاً "رخدادی تصادفی" بوده است. این اظهارنظر با واکنش تند ورشو روبه‌رو شد. نخست‌وزیر لهستان تأکید کرد که "امنیت ملی موضوعی برای شوخی انتخاباتی نیست" و کشورهای اروپایی نیز ضمن ابراز نگرانی، از موضع دولت لهستان حمایت کردند. فرانسه در اقدامی عملی سه جنگنده "رافال" به لهستان اعزام کرد تا بر گشت‌های هوایی مشترک بیفزاید. آلمان نیز اعلام کرد در صورت تکرار حوادث مشابه، سامانه‌های پدافند هوایی بیشتری به شرق اروپا منتقل خواهد کرد.
 

رزمایش زاپاد ۲۰۲۵؛ نمایش قدرت روسیه

تنها چند روز پس از حادثه پهپادها، رزمایش مشترک روسیه و بلاروس با عنوان "زاپاد ۲۰۲۵" آغاز شد. این رزمایش با حضور ده‌ها هزار نیروی نظامی و تجهیزات سنگین در نزدیکی مرز لهستان برگزار شد و نگرانی‌های امنیتی را دوچندان کرد. در واکنش، لهستان آخرین گذرگاه مرزی خود با بلاروس را بست و لیتوانی و لتونی نیز بخشی از حریم هوایی‌شان را موقتاً تعطیل کردند. تحلیلگران معتقدند این اقدامات نشان‌دهنده حساسیت بی‌سابقه مرزهای شرقی اروپا از زمان پایان جنگ جهانی دوم تاکنون است.

لهستان؛ خط مقدم ناتو

لهستان در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین اعضای جناح شرقی ناتو بدل شده است. افزایش بودجه نظامی، خرید تسلیحات پیشرفته از آمریکا و کره‌جنوبی و گسترش ارتش تا بیش از ۳۰۰ هزار نیرو، نشان می‌دهد ورشو آماده ایفای نقشی پررنگ‌تر در معادلات امنیتی اروپاست. کارشناسان نظامی بر این باورند که بحران اخیر جایگاه لهستان را بیش از گذشته تقویت کرده و حتی می‌تواند مرکز ثقل ناتو را از اروپای غربی به شرق منتقل کند. این تحول، هم فرصت‌هایی برای ورشو ایجاد می‌کند و هم خطراتی، زیرا این کشور عملاً به نخستین خط تماس با روسیه بدل می‌شود.

فعال شدن ماده ۴ و واکنش سریع ناتو نشان داد که هرچند این پیمان درگیر چالش‌های داخلی و اختلاف‌نظرهای سیاسی است، اما در مواجهه با تهدیدهای مستقیم، همچنان توان هماهنگی و اقدام فوری دارد. در این حال، برگزاری رزمایش روسیه و بلاروس و ادامه حملات پهپادی، نشان می‌دهد تنش‌ها در شرق اروپا در کوتاه‌مدت فروکش نخواهد کرد. تحلیلگران هشدار می‌دهند که تداوم چنین رخدادهایی، خطر برخورد مستقیم میان ناتو و روسیه را افزایش می‌دهد؛ سناریویی که می‌تواند پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی برای کل نظام بین‌الملل داشته باشد.

hm