شکل‌گیری دوقطبی جهانی؛ ایران در محور استقلال و چندجانبه‌گرایی

پارس تودی- «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران، تاکید کرد: امروز شاهد شکل‌گیری نوعی دوقطبی جهانی هستیم.

«سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران، با اشاره به موضع‌گیری‌های اخیر کشور‌های عضو جنبش غیرمتعهدها با ۱۲۱ عضو در حمایت از مواضع ایران، گفت: امروز شاهد شکل‌گیری نوعی دوقطبی جهانی هستیم؛ در یک‌سو، کشور‌های اروپایی و اقلیتی هم‌سو با آنان قرار دارند و در سوی دیگر، اکثریتی از کشورها به‌ویژه ایران، روسیه و چین، که بر اصول استقلال، چندجانبه‌گرایی و عدالت بین‌المللی تأکید دارند.

وزیر امور خارجه ایران در جلسه هیات دولت، گزارشی از آخرین اقدامات دستگاه دیپلماسی کشور در زمینه مقابله با تحریم‌ها و همکاری‌های سه‌جانبه جمهوری اسلامی ایران، چین و روسیه در جهت بی‌اعتبارسازی اقدامات یک‌جانبه اروپایی‌ها درباره سازوکار موسوم به «اسنپ‌بک» ارائه داد.

این موضع‌گیری عراقچی در ادامه تلاش‌های دیپلماسی ایران برای مقابله با تحریم‌ها و تقویت همکاری‌های بین‌المللی با کشورهای مستقل صورت گرفته است. وزیر امور خارجه ایران همچنین به نامهٔ مشترک ایران، چین و روسیه به دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت اشاره کرد که در آن، تلاش‌های اروپا برای فعال‌سازی اسنپ‌بک را غیرقانونی و فاقد اعتبار دانسته‌اند.

بر اساس برنامهٔ جامع اقدام مشترک (برجام)، قطعنامهٔ ۲۲۳۱ در تاریخ ۱۸ اکتبر منقضی شد. اما به‌جای بسته‌ شدن این پرونده، آمریکا و متحدان اروپایی‌اش، موسوم به تروئیکای اروپایی (E3)، به‌صورت یک‌جانبه محدودیت‌ها را تمدید کردند و به سازوکار «اسنپ‌بک» متوسل شدند.

ایران، با حمایت روسیه، چین و بیش از ۱۲۰ کشور عضو جنبش غیرمتعهدها، مشروعیت این اقدام را قاطعانه رد کرده است. در نامه‌ای مشترک که به دبیرکل سازمان ملل ارسال شد، تهران، مسکو و پکن اعلام کردند که «هیچ‌گونه تمدید یک‌جانبه‌ای از قطعنامهٔ ۲۲۳۱ را معتبر نمی‌دانند» و آن را نقض حقوق بین‌الملل و سوءاستفاده از نهادهای چندجانبه توصیف کردند.

در واکنش به تلاش‌های یک‌جانبه کشورهای غربی برای فعال‌سازی سازوکار اسنپ‌بک، سه کشور ایران، چین و روسیه اقدامات هماهنگ و چندجانبه‌ای را در سطح بین‌المللی انجام داده‌اند. این همکاری‌ها در قالب نامه‌های مشترک، موضع‌گیری‌های رسمی در سازمان ملل و تقویت روابط راهبردی صورت گرفته‌اند. این سه کشور همچنین با گسترش روابط اقتصادی، نظامی و سیاسی، تلاش کرده‌اند در برابر فشارهای غربی ایستادگی کنند و سازوکارهای جایگزین برای تبادلات مالی و تجاری ایجاد نمایند.

ایران، روسیه و چین همچنین با ایجاد ائتلاف‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی، در برابر فشارهای غربی ایستادگی کرده‌اند. این همکاری‌ها شامل پروژه‌هایی مانند برنامهٔ همکاری ۲۵ سالهٔ ایران و چین و همکاری‌های دفاعی با روسیه است.

همکاری ایران، چین و روسیه در برابر سازوکار اسنپ‌بک، نماد مقابله با سلطه‌طلبی حقوقی و سیاسی غرب است. این کشورها با استناد به اصول حقوق بین‌الملل، تلاش کرده‌اند مشروعیت اقدامات یک‌جانبه را زیر سؤال ببرند.

تقویت نظم چندقطبی جهانی، این اتحاد سه‌جانبه، به‌ویژه در نهادهایی مانند سازمان ملل و جنبش غیرمتعهدها، نیز نشان‌دهندهٔ شکل‌گیری بلوک جدیدی است که بر استقلال، عدالت و چندجانبه‌گرایی تأکید دارد. این روند، به تضعیف نظم تک‌قطبی تحت رهبری آمریکا منجر شده است.

ایران با بهره‌گیری از حمایت چین و روسیه، توانسته مواضع خود را در عرصه بین‌المللی تقویت کند و از انزوای دیپلماتیک جلوگیری نماید. این همکاری‌ها همچنین به ایران امکان داده تا در برابر تحریم‌ها مقاومت مؤثرتری داشته باشد.

ائتلاف ایران، چین و روسیه در برابر سازوکار اسنپ‌بک، نه‌تنها یک واکنش حقوقی و سیاسی به اقدامات غربی‌ها است، بلکه بخشی از یک تحول ژئوپلیتیکی بزرگ‌تر است که به شکل‌گیری نظم جهانی جدید منجر می‌شود؛ نظمی که در آن، کشورهای مستقل نقش پررنگ‌تری در تعیین قواعد بازی بین‌المللی ایفا می‌کنند.

esh