چرا ایران سلطه آمریکا را نمی‌پذیرد؟
-
تقابل تاریخی ایران و آمریکا
پارس تودی - دشمنی آمریکا با ایران نه حادثه‌ای مقطعی، بلکه ریشه‌دار در تاریخ سلطه‌جویی غرب و مقاومت ایران در برابر استعمار نوین است.
به گزارش پارس تودی، ایران خود را پرچم‌دار مقاومت در مقابل استعمار نوین جهانی می‌داند. در نتیجه ناگزیر به مقابله با زیاده‌خواهی‌های آمریکا به عنوان نماینده استعمار دنیای امروز است. وقتی یک کشور اصول خود را بر مبنای مقاومت در مقابل زورگویی تعریف کرده و دیگری بنیانش بر زورگویی نهاده شده است، مسلما این دو تفکر آشتی‌ناپذیرند. مگر اینکه یکی از مواضع و بنیان‌های فلسفی خود کوتاه بیاید. اما برای اینکه این فضا به صورت عینی‌تر ترسیم شود می‌توان نمونه‌های تاریخی بسیاری را در روابط دو کشور توصیف کرد. وقایعی که وضعیت رابطه دو کشور را بدینجا رسانده و مانع از سلطه‌پذیری ایران در مقابل آمریکا می‌شود. برخی از این وقایع به قبل از انقلاب بازمی‌گردد و برخی دیگر بعد از انقلاب اسلامی ایران رقم خورده است. دسته‌ای برآمده از عملکرد آمریکاست و عواملی مربوط به ارزش‌ها و نگرش‌های طرفین است.
دکتر ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران،در یادداشتی تحلیلی با عنوان «۱۱ دلیل دشمنی آمریکا با ایران» در وبگاه فرهیختگان منتشر کرده است؛ 11 مورد مذکور به صورت خلاصه در ادامه آمده و در چند محور دسته‌بندی شده است.
ریشه‌های تاریخی دشمنی
1. رفتار ناپایدار آمریکا در تاریخ ایران
- از حمایت ترومن از ملی شدن نفت تا کودتای ۱۳۳۲ توسط آیزنهاور علیه مصدق، ذهنیت بی‌اعتمادی ایرانیان نسبت به آمریکا شکل گرفت.
- حادثه ۱۶ آذر ۱۳۳۲ و شهادت سه دانشجو، نماد مقاومت ضدآمریکایی شد.
2. دولت دست‌نشانده و سلطه‌جویی: حمایت تسلیحاتی و سیاسی آمریکا از شاه و تلقی «وابستگی حکومت ایران به غرب» باعث گسترش روحیه استقلال‌طلبی و انقلاب شد.
3. پیشینه استعمار و بی‌اعتمادی تاریخی: تجارب تاریخی ایران در «بازی بزرگ» (روسیه و بریتانیا) و قراردادهای استعماری، ذهنیت بیگانه‌هراسی را در فرهنگ سیاسی ایران تثبیت کرد.
دوران پس از انقلاب اسلامی
4. الگوی تهاجمی و قوم‌مدار سیاست آمریکا: سیاست خارجی آمریکا از نگاه متقی، بر پایه «خودشیفتگی تمدنی» و تمایل به سلطه بر دیگران است و نسبت به کشورهای مستقل، به‌ویژه ایران، سیاست تحریم و تهدید را دنبال می‌کند.
5. از برجام تا بازگشت تحریم‌ها:
- آمریکا در هر دو دولت اوباما و ترامپ هدف مشترکی داشت: محدودسازی قدرت ایران.
- خروج ترامپ از برجام، بی‌اعتمادی ایران به آمریکا را تشدید کرد و مفهوم «مماشات» بی‌فایده دانسته شد.
دلایل تداوم تعارض
6. سه نگاه در داخل ایران:
- نگاه انقلابی: دشمنی با آمریکا ذاتی و اجتناب‌ناپذیر است.
- نگاه ملی‌گرای انتقادی: نقش منطقه‌ای ایران بیش از توان داخلی است و باید منافع ملی در اولویت باشد.
- نگاه مذاکره‌گرا: مذاکره می‌تواند مشکلات را کاهش دهد، ولی حاکمیت تمایلی ندارد.
7. دیپلماسی اجبار آمریکا:
- آمریکا ترکیبی از تحریم، تهدید نظامی و فشار اقتصادی را به‌کار گرفته است تا ایران را وادار به عقب‌نشینی کند.
- متقی این سیاست را «دیپلماسی قلدرمآبانه» می‌نامد.
8. ائتلاف‌سازی منطقه‌ای علیه ایران
- آمریکا، اسرائیل و عربستان با هدف مهار ایران و تضعیف محور مقاومت، ائتلافی راهبردی تشکیل داده‌اند.
- ناتو نیز نقش امنیتی خود را به خلیج فارس گسترش داده است.
تحلیل عقاید
9. ایران در جنگ اراده‌ها: تنها قدرت و بازدارندگی واقعی می‌تواند مانع تجاوز آمریکا شود، نه مذاکره یا سازش.
10. هزینه مقاومت کمتر از سازش: تجربه برجام ثابت کرد که اعتماد به غرب نتیجه‌ای ندارد و هر عقب‌نشینی، به افزایش فشارها می‌انجامد.
11. ضرورت کنش متقابل: جمهوری اسلامی باید با تکیه بر قدرت داخلی و منطقه‌ای خود، در برابر فشارهای آمریکا واکنش متوازن و قاطع نشان دهد.
جمع‌بندی نهایی
دشمنی آمریکا و ایران ریشه‌ای، ساختاری و مبتنی بر ماهیت سلطه‌جوی سیاست خارجی واشنگتن است؛ نه صرفاً ناشی از یک دولت یا رئیس‌جمهور خاص. از این رو تنها راه حفظ امنیت و استقلال ایران، مقاومت فعال و بازدارندگی متقابل است، زیرا سیاست سازش یا اعتماد به آمریکا، همواره به زیان ایران تمام شده است.
NH2