چرا سفر مسعود پزشکیان به قزاقستان فراتر از یک دیدار دیپلماتیک است؟

پارس‌تودی- سفر رسمی مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، به آستانه پایتخت قزاقستان، در شرایطی انجام شد که تحولات ژئوپلیتیک و نیاز به تنوع‌بخشی در کریدورهای ترانزیت و انرژی، همکاری دو کشور را به اولویتی راهبردی تبدیل کرده است.

به گزارش پارس‌تودی، این سفر دو روزه مسعود پزشکیان به قزاقستان بر محور گسترش همکاری‌های اقتصادی، حمل‌ونقل و فرهنگی برنامه‌ریزی شده، می‌تواند نقطه عطفی در تعمیق روابطی باشد که در سال‌های اخیر روندی رو به رشد داشته است. در بستری از دگرگونی‌های منطقه‌ای، این دیدار فرصتی است برای بازتعریف نقش ایران و قزاقستان به عنوان دو بازیگر کلیدی در قلب اوراسیا.

اقتصاد و تجارت؛ رشد چشمگیر و ظرفیت‌های ناگفته

آمارها حاکی از رشد قابل توجه مبادلات تجاری دو کشور ایران و قزاقستان در یک سال گذشته است، به طوری که حجم تجارت تقریباً دو برابر شده است. این رشد عمدتاً بر محور کشاورزی، مواد غذایی فرآوری‌شده و کالاهای صنعتی شکل گرفته است. توافقات تجاری جدید با ارزش حدود ۹۳ میلیون دلار در ابتدای سال ۲۰۲۵، گام اولیه‌ای بود که اکنون انتظار می‌رود در این سفر با رفع موانع ساختاری، شتاب بیشتری بگیرد.

قزاقستان به عنوان تامین‌کننده غلات، دانه‌های روغنی و مواد معدنی، شریکی مهم برای امنیت غذایی و صنعتی ایران است. در مقابل، ایران می‌تواند با صادرات خدمات فنی و مهندسی، محصولات پتروشیمی و مهم‌تر از همه، ارائه مسیرهای ترانزیتی به آب‌های آزاد، ارزش افزوده بی‌بدیلی برای اقتصاد قزاقستان ایجاد کند. با این حال، محدودیت‌های بانکی، هزینه‌های بالای لجستیک و موانع تعرفه‌ای، چالش‌هایی هستند که انتظار می‌رود در مذاکرات این سفر مورد توجه جدی قرار گیرند.

حمل‌ونقل و انرژی؛ محور گفت‌وگوهای راهبردی

یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های این سفر، موقعیت بی‌بدیل جغرافیایی دو کشور و نیاز قزاقستان به تنوع‌بخشی مسیرهای صادراتی نفت و کالا است. اختلالات اخیر در مسیرهای سنتی، این کشور را به سوی یافتن کریدورهای جایگزین از طریق آسیای مرکزی  و دریای خزر سوق داده است. در این میان، ایران با داشتن بنادر جنوبی مانند چابهار و شبکه ریلی در حال توسعه، می‌تواند راهروی مطمئن و مقرون‌به‌صرفه‌ای از قلب اوراسیا به اقیانوس هند باشد.

توسعه خط ریلی قزاقستان-ترکمنستان-ایران و تسهیل همکاری‌های گمرکی، از موضوعات کلیدی این مذاکرات خواهد بود. دستیابی به توافق عملیاتی در این حوزه، نه تنها زمان و هزینه حمل کالا را  کاهش می‌دهد، بلکه موقعیت ترانزیتی هر دو کشور در نظم اقتصادی نوظهور منطقه را ارتقا می‌بخشد.

افق پیش‌رو؛ از تفاهم تا اجرا

انتظار می‌رود نتایج این سفر در قالب امضای یادداشت‌تفاهم‌ها و توافقات جدید در حوزه‌های اقتصادی، گمرکی، حمل‌ونقل و همچنین همکاری‌های فرهنگی و علمی متبلور شود. تمرکز بر پروژه‌های زودبازده در کشاورزی و مواد غذایی، تدوین جدول زمانی روشن برای پروژه‌های زیرساختی مشترک و یافتن راهکارهای خلاقانه برای دور زدن موانع بانکی، از کلیدهای موفقیت این سفر خواهد بود.

در نهایت، این سفر تنها یک مناسبت دیپلماتیک نیست، بلکه آزمونی است برای تبدیل ظرفیت‌های جغرافیایی و اقتصادی مشترک به ارتباطی پایدار و سودمند. در شرایط بازآرایی مسیرهای تجاری و انرژی جهان، عملیاتی‌سازی همکاری‌های ایران و قزاقستان می‌تواند آنان را به قطب‌های پیونددهنده در کریدور شمال-جنوب تبدیل کند و نقش آنان در معادلات اوراسیا را به طور کیفی ارتقا بخشد.

am