مردی که بانی جمهوری اسلامی ایران و مقاومت غرب آسیا شد / ۱۴ دیدگاه سیاسی امام خمینی + تصاویر
پارس تودی- امام خمینی (1902-1989) بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران و رهبر جمهوری اسلامی پیش از امام خامنه ای، نشان دادند که فقه و فلسفه سیاسی اسلامی با توجه به زمان و مکان قابلیت طرح‌های جدید برای اداره جامعه را دارد.
اندیشه انقلابی امام خمینی (ره) به‌عنوان نخستین ولی‌فقیه و رهبر انقلاب دینی به علت نتایج موفقی که بر شکوفایی و درخشش جامعه ایرانی در ابعاد فرهنگی، علمی، انسانی، سیاسی و نظامی داشته و توانسته نوع فعالی از استقلال طلبی علیه استعمار را بویژه در غرب آسیا از لبنان تا یمن پدید آورد، بسیار حائز اهمیت است.
امام خمینی (ره) نهضت اسلامی ایران را از جهت تئوریک با احیای تئوری حکومت اسلامی آغاز کردند. ایشان حکومت سلطنتی را نامشروع اعلام کردند و هر حکومت دیگری غیر از حکومت بر اساس تعالیم الهی را مردود شمردند.
امام (ره)، نظریه خلافت، مشروطه سلطنتی و ولایت‌فقیه را به «نظریه جمهوری اسلامی» ارتقا دادند. این مورد یکی از تفاوت‌های اساسی نهضت اسلامی امام خمینی (ره) با دیگر نهضت‌های اسلامی سده اخیر است.
سرنگونی حکومت سلطنتی ایران به رهبری یک مرجع دینی و تأسیس جمهوری اسلامی؛ مهم‌ترین پیروزی جنبش بیداری اسلامی در دوران معاصر است.
مهم‌ترین دستاورد نظری امام خمینی (ره) و یاران ایشان؛ تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی است. برای نخستین بار نظریه چگونگی اداره جامعه اسلامی با توجه به مقتضیات زمان و مکان عصر تجدد به‌صورت کاربردی مدون گردید و به تصویب نخبگان و برگزیدگان ملت و آحاد ملت ایران رسید.
قانون اساسی جمهوری اسلامی جمع بین تعالیم اسلامی و تجربه مدیریتی و خرد جمعی بشریت از رنسانس به بعد است. محتوای قانون اساسی بر اساس اسلام و شکل آن بر اساس خِرَد جمعی بشر در دوره تجدد است. ازاین‌رو اصل شورا که جوهره مشارکت ملت در تصمیم‌گیری است؛ به‌صورت اصل تفکیک قوا و تأسیس قوه مجریه، قوه قضائیه، مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان، مجلس خبرگان، شورای تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی امنیت ملی و شوراهای شهر در قانون اساسی تجلی یافت.
امام خمینی هم‌زمان در مقابل بلوک شرق و غرب ایستادند و «جبهه مقاومت امت اسلامی» در جهان اسلام در برابر استبداد و زیاده‌خواهی آمریکا و صهیونیسم را بنا نهادند.
انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی، معادلات فکری - سیاسی امت اسلامی و جهان را تغییر داد. تحت تأثیر پیروزی انقلاب اسلامی عصر جدیدی به‌عنوان «عصر گفتمان انقلاب اسلامی»، «اسلام سیاسی» و «حکومت دینی» در روابط بین‌الملل و اندیشه سیاسی - انقلابی جهان آغاز شد.
اصول اندیشه‌های سیاسی امام خمینی
در بعد داخلی امام مردم را در رأس امور می‌دانند و در بعد خارجی تقابل با استعمار و همگرایی مسلمانان دل‌مشغولی جوهری فلسفه سیاسی امام خمینی است. وارد نمودن اراده و نظر مردم در نظام قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری یکی از آرای مهم اجتهادی ایشان است که در تقابل بافهم اندیشه های دیکتاتور و مستبد با شعار اسلامی است.
برخی سخنان امام خمینی که ابعاد نظری سیاسی و حکومتداری از منظر ایشان را نشان می دهد، از این قرار است:
۱. اصول حکومت اسلامی
«سه اصل حکومت اسلامی عبارتند از: اول اصل لزوم عدالت در حاکم اسلامی. دوم اصل آزادی مسلمین در رأی به حاکم و تعیین سرنوشت خود و سوم اصل استقلال کشور اسلامی از دخالت اجانب و تسلط آن‌ها بر مقدرات مسلمین»
۲. نوع جمهوری
«حکومت جمهوری اسلامی هم یک جمهوری است مثل سایر جمهوری‌ها و لکن قانونش قانون اسلامی است».
۳. وظایف جمهوری اسلامی
«اساس کار جمهوری اسلامی تأمین استقلال مملکت و آزادی ملت ما و مبارزه با فساد و فحشا و تنظیم و تدوین قوانین است که در همه زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با توجه به معیارهای اسلامی، اصلاحات لازم را به عمل آورد. این اصلاحات با مشارکت کامل همه مردم خواهد بود و هدفش قبل از هر چیز از بین بردن فقر و اصلاح شرایط زندگی برای اکثریت قاطع مردم ماست که از همه جهت مورد ظلم واقع‌شده‌اند».
۴. جایگاه مجلس و قانون‌گذاری
«مجلس شورای ملی معنایش این است که ملت یک وکلایی را آزادانه تعیین کنند و آن‌ها بنشینند و در کارهای مملکت مشورت کنند».
۵. انتخابات و اراده عمومی
«یکی از مهم‌ترین وظایف اولیه جمعی که پس از سقوط شاه مسئولیت امور را به دست می‌گیرند، فراهم کردن شرایط انتخابات آزاد است که به‌هیچ‌وجه اِعمال قدرت و نفوذ از هیچ طبقه و گروهی در انتخابات نباشد».
۶. اصول و مبانی سیاست خارجی
سیاست دولت اسلامی؛ حفظ استقلال، آزادی ملت و دولت و کشور و احترام متقابل بعد از استقلال تمام خواهد بود و فرقی بین ابرقدرت‌ها و غیر آن‌ها نیست».
۷. مسئله فلسطین و آزادیخواهان جهان
« ملت ایران همیشه از مبارزه همه آزادیخواهان به‌خصوص از برادران فلسطینی علیه اسرائیل متجاوز حمایت کرده است. ما همیشه نهضت آنان را تأیید کرده‌ایم و در حدّ امکان به یاری آن‌ها برخاسته‌ایم»
۸. وحدت مسلمین
«فکر وحدت مسلمین و دولت‌های اسلامی در رأس برنامه‌های زندگی اینجانب است. من از اختلافات دولت‌های اسلامی نگران هستم. من از واقعه‌هایی که به شکاف بین مسلمین و دولت‌های آن‌ها منتهی می‌شود؛ خائف هستم».
۹. مستضعفان و عدالت اجتماعی
«من امیدوارم با تحقق جمهوری اسلامی و توفیق ما و توفیق شما به اینکه یک همچو عدل اسلامی را مستقر کنیم؛ گرفتاری همه ما رفع شود، گرفتاری کارمندها رفع شود، گرفتاری کارگرها رفع شود».
«در جمهوری اسلامی باید مستضعفین را حمایت کنند. باید مستضعفین تقویت شوند؛ زیرورو شوند.»
۱۰. آزادی
«آزادی مال مردم است. قانون؛ آزادی داده است. خدا آزادی داده به مردم. اسلام آزادی داده است. قانون اساسی آزادی داده است به مردم».
۱۱. عدالت
«اسلام؛ خدایش عادل است، پیغمبرش هم عادل است و امام معصومش هم عادل است. قاضی‌اش هم زمانی معتبر است که عادل باشد.»
۱۲. حقوق بشر
«آزادی بیان، آزادی انتخابات، آزادی مطبوعات، آزادی رادیو- تلویزیون، تبلیغات، این‌ها از حقوق بشر و از ابتدایی‌ترین حقوق بشر است».
«تا یک نقطه اتکای معنوی نباشد؛ بشر اصلاح شدنی نیست. اصلاح بشر و حفظ حقوق بشر نمی‌شود؛ الا اینکه نقطه اتکایش مبدأ معنوی باشد».
۱۳. استعمارزدایی
«اختلاف موجود بین سران دول اسلامی که میراث ملوک‌الطوایفی و عصر توحّش است و با دست اجانب برای عقب نگاه‌داشتن ملت‌ها ایجادشده است؛ مجال تفکر در مصالح را از آن‌ها سلب نموده است. روح یأس و ناامیدی که به دست استعمار در ملت‌ها، حتی در رهبران اسلامی دمیده شده است؛ آن‌ها را از فکر چاره‌جویی بازداشته است. امید است طبقه جوان که به سردی‌ها و سستی‌های ایام پیری نرسیده‌اند؛ با هر وسیله‌ای که بتوانند ملت‌ها را بیدار کنند».
۱۴. نقد آمریکا
«نادیده گرفتن حقوق صدها میلیون مسلمان و مسلط نمودن اوباش بر مقدّرات آن‌ها و مجال دادن به رژیم پوشالی اسرائیل برای غصب حقوق مسلمین و سلب آزادی و معامله قرون‌وسطایی نمودن؛ جنایاتی است که در پرونده رؤسای جمهوری آمریکا ثبت می‌شود».
جمع‌بندی
امام خمینی (ره) در نظریه و عمل کوشش نمودند که راه نوینی برای اداره جامعه اسلامی با توجه به نیازهای زمان و مکان معاصر ارائه نمایند. در این راه ایشان نوآوری‌های متعدد نظری ارائه نمودند و نشان دادند که فقه و فلسفه سیاسی اسلامی با توجه به زمان و مکان قابلیت طرح‌های جدید برای اداره جامعه را دارد.
جوهره اندیشه سیاسی اسلامی توزیع عادلانه قدرت و مشارکت عملی مردم در تدبیر سرنوشت خود است. وظیفه ذاتی حکومت نیز تدبیر معیشت مردم و برقراری آزادی و عدالت است.
منابع:
سید سلمان صفوی. امام خمینی(ره)؛ ایدئولوگ نظریه جمهوری اسلامی
صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی؛ بیانات، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
عبارات کلیدی: امام خمینی که بود؟ ، امام خمینی چه اندیشه ای داشت، تفکر امام خمینی، امام خمینی و ایران، کتب امام خمینی، امام خمینی و فلسطین